Bu nedenle, önce bilgisayara problemin çözümü öğretilmelidir. Fakat bunun için bizim problemi çözmemiz gerekir. Ve daha sonra bir programlama dili ile bu çözüm bilgisayara aktarılmalıdır.

Problem çözmede, soruna hemen girişmek yerine, dikkatli ve sistematik yaklaşım ilke olmalıdır. Problem iyice anlaşılmalı ve mümkün olduğu kadar küçük parçalara ayırılmaladır.

Descartes tarafından "Discourse on Method" isimli kitabında anlatılan problem çözme teknikleri;[2]

1. Doğruluğu kesin olarak kanıtlanmadıkça, hiçbir şeyi doğru olarak kabul etmeyin; tahmin ve önyargılardan kaçının.

2. Karşılaştığınız her güçlüğü mümkün olduğu kadar çok parçaya bölün.

4. Olaya bakışınız çok genel, hazırladığınız ayrıntılı liste ise hiçbir şeyi dışarıda bırakmayacak kadar kusursuz ve eksiksiz olsun.

Belirli bir görevi yerine getiren sonlu sayıdaki işlemler dizisidir.

Her algoritma aşağıdaki kriterleri sağlamalıdır.

Not: Bir program için 4. özellik geçerli değil. işletim sistemleri gibi program sonsuza dek çalışırlar .

1. Toplam T, sayılar da i diye çağırılsın.

2. Başlangıçta T'nin değeri 0 ve i'nin değeri 1 olsun.

3. i'nin değerini T'ye ekle.

4. i'nin değerini 1 arttır.

5. Eğer i'nin değeri 100'den büyük değil ise 3. adıma git.

6. T'nin değerini yaz.

Algoritmaların yazım dili değişik olabilir. Günlük konuşma diline yakın bir dil olabileceği gibi simgelere dayalı da olabilir. Akış şeması eskiden beri kullanıla gelen bir yapıdır. Algoritmayı yazarken farklı anlamlar taşıyan değişik şekildeki kutulardan yararlanılır. Yine aynı amaç için kullanılan programlama diline yakın bir (sözde kod = pseudo code) dil , bu kendimize özgü de olabilir, kullanılabilir.

Aynı algoritmayı aşağıdaki gibi yazabiliriz.

1. T=0 ve i=0

2. i'nin değerini T'ye ekle.

3. i'yi 1 arttır.

4. i<101 ise 2.adıma git.

5. T'nin değerini yaz.

Algoritmayı bir de akış şeması ile gerçekleyelim.

T=0

T’yi yaz

Örnek 1.2.2 : ax2+bx+c=0 tipi bir denklemin köklerini veren algoritma.

1. a, b ve c katsayılarını al.

3. D<0 ise gerçel kök yok. 7. adıma git.

4.

5 .

6. değerlerini yaz.

7. Dur.

Tekrarlanan adımlar

14. Koşul sağlandığı sürece

n.3 ...

Girdi : iki tamsayı

Çıktı : sayıların çarpımı

.3.1. c=c + a

3.2. b = b-1

4. c değerini yaz ve dur

Girdi : Bir tamsayı

Çıktı : sayının faktoriyel

İlgili formul: Faktoriyel(n)=1*2*...*n

.3.1. F=F*n

3.2. n= n-1

1. a ve b değerlerini oku

2. m=0

3. a>=b olduğu sürece tekrarla

4. kalan a ve bölüm m 'yi yaz

3. T = T / 100
1. Ortalama T ‘yi yaz
2. Dur

1. Tüm sınav kağıtlarını inceleyip notların toplamını hesapla
2. Ortalamayı notların toplamını incelenen sınav kağıdına bölerek hesapla
3. Ortalamayı yaz.

1. Sıradaki sınav kağıdının notunu notların toplamına ekle
2. İncelenen sınav kağıdı sayısını bir arttır

3. Ortalamayı notların toplamını incelenen sınav kağıdına bölerek hesapla
1. Ortalamayı yaz

n.D.1

n.D.2 doğru olduğunda işlenen adımlar

n.D.3

aksi halde

n.Y.1

n.Y.2 yanlış olduğunda işlenen adımlar

n.Y.3

3.D.1

3.D.2

aksi halde

3.Y.1 Reel kök yoktur

* Girilen üç sayıdan en büyüğünü bulan algoritmayı yazınız.

* 1-100 arasında tutulan bir sayıyı tahmin eden algoritmayı yazınız.

0 - 2 saat 150 bin

2 - 8 saat 300 bin

8-24 saat 500 bin

2.D.1. ücret = 150 bin

Aksi halde

2.Y.1. t<=8 ise

2.Y.1.D.1. ücret = 300 bin

Aksi halde

2.Y.1.Y.1. ücret = 500 bin

3. ücreti yaz
1. Dur

1. Sınav kağıdındaki not > En büyük ise En büyük = Sınav kağıdındaki not

4. EB’ yi yaz.
1. Dur

5. Oluşan amaç dosyasına diğer dosyaları bağla (link)
1. Bağlama sonucunda hata var ise

1. Hataları düzelt
2. Hatalar kaynak dosya ile ilgili ise 2. adıma aksi halde 5. adıma git

7. Program çalıştırılmaya hazır

i) Problemin ne olduğunu kavra. Çözüm için gereksinimleri belirle.

ii) Problemin girdilerini, çıktılarını ve diğer kısıtlama ve gereksinimleri belirle ( bilgilerin giriş ve çıkış biçimlerinin nasıl olacağına kadar).

iii) Problemin çözümünü veren algoritmayı yaz.

iv) Algoritmayı bir programla dili ile yaz.

v) Programın doğru çalışıp çalışmadığını test et. Bu testi değişik veriler (girdiler) için tekrarla.

main()

{

int i ; Değişken tanımı

i:=i*i;

printf("%d",i);

}

BCPL à B (1967 Ken Thompson) à C (Denis Ritchie unix i yazmak için)

source -----> compiler -----> object -----> link

kaynak derleyeci amaç bağlama

kaynak kod : C dili ile yazılmış olan program.

derleyeci : Kaynak kodu makina koduna çevirir

amaç kodu : Kaynak kodun makina dilindeki karşılığı

bağlama : Birden fazla amaç kodu dosyasının tek dosyada birleştirilmesi

2.2.1 Int Tip

Integer = Tamsayı

Tamsayıları içerir. Bellekte 2 Byte tutar.

5 , -19 , 25000 gibi

Minimum : -231 = -32768

Maksimum : 231-1 = 32767

2.2.2 Gerçel Tipler (Float, Double)

Gerçel sayıları içerirler.

float : Bellekte 4 Byte yer tutar. 3.4E-38 ile 3.4E+38 aralığında değer alır. Hassasiyet 7-8 basamaktır.

double : Bellekte 8 Byte ter tutar. 1.7E-308 ile 1.7E308 aralığında değer alır. Hassasiyet 15-16 basamaktır.

218.1 , -5.2 , 4.0

Bilimsel gösterim biçimi 2.5*103 = 2.5E3 2.5*10-3 = 2.5E-3

2.2.3 Char Tip

Char : Karakter : Alfanumerik karakterleri içerir.

'5' , '*' , 'K'

#include <stdio.h>

main()

{

const float PI=3.14; Tanımlama kısmı

float r, Alan;

scanf("%f",r);

alan := PI*r*r;

printf(('Alan = %f', alan);

}

const float PI=3.14;

Tip belirtilmez ise tamsayı kabul edilir.

Değeri programın çalışması boyunca değiştirilekir. Kullanım biçimi:

Tip Belirleyici [,Belirleyici] ;

int i;

float alan;

Bileşenlere isim verme. (Sabit, değişken, altprogram, etiket, tipler (kullanıcı tanımlı)).

. Sadece harfler, rakamlar ve _ (underscore) karakterinin birleşiminden oluşabilir.

. C diline ait saklı (reserved) sözcükler kullanılamaz.

. En fazla 31 karakter olabilir.

. Küçük - büyük harf ayırımı vardır.

2.5.2 isimlerin Seçimi

. Ne fazla kısa ne de fazla uzun olsun. 3 - 10 karakter uzunluğunda olmasını alışkanlı edinin.

Matematiksel ifadeleri günlük hayattaki biçimde bilgisayarda yazamadığımız için belli bir kurallar uymamız gerekir. Kullandığımız matematiksel işlemler ve anlamları şöyledir:

+ , - , * , / toplama, çıkarma, çarpma, bölme

% tamsayı bölme sonucundaki kalanı verir (modulus)

7. / 2 ---> 3.5 (nokta sayının gerçel yorumlanmasını sağlar)

7 / 2 ---> 3 (sayılar int kabul edilip sonuçta int tipine dönüştürülür)

7 % 2 ---> 1

2 % 7 ---> 2

2 / 7 ---> 0

Matematiksel ifadeler hesaplanırken izlenen adımlar:

1. Önce parantez içindeki ifadeler hesaplanır. İçiçe parantezler var ise hesaplamaya en içteki parantezden başlanır.

2. ilk önce * , / ve % işlemleri daha sonra + ve - işlemleri yapılır.

3. Öncelik sırası aynı olan işlemlerde hesaplama soldan sağa doğru yapılır. 5./2*3 --> 7.5

başlık dosyaları. Kullanılan deyimler ile ilgili

main()

{

sabitler ; sabitlerin tanımlama bölümü

değişkenler; değişkenleri tanımlama bölümü

deyimler; Program gövdesi

}

Bir değişkene bir değer(sabit, değişken, ifade) vermek.

x = 8 ;

y = x + 15 ;

y = (8 - x) / (2 - x) ;

Program içinde istenen değerleri çıktı birimlerine göndermek için kullanılır. Normal kullanımında çıktı birimi olarak ekran kabul edilir. Kullanım biçimi:

prinf( kontrol, <parametreler>)

o sıradan karakterler: doğrudan yazılırlar.

o dönüşüm/biçim belirleyici karakterler: Değerlerin nasıl yazılacağı bildirilir.

printf(" sonuç = %d", k);

--- integer değer yazılacaktır

--------- ekrana aynen aktarılır

Dönüşüm belirlemek için önce % karakteri ve ardından dönüşümün nasıl

olacağını belirten karakter verilir. Bu karakterlerden bazıları:

d : decimal (integer)

u : unsigned decimal

c : char (tek karakter)

s : string

e : float/double sayıyı bilimsel gösterimde yaz

f : float/double sayıyı [-] mmm.nnnnn biçiminde yaz

ld : long integer

lu : unsigned long integer

Le,Lf : long double

ESC dizileri : \n : satır başı, \a : zil , \t : tab, \b : bir karakter geri

program parçası ekranda görünen / imleçin konumu

i = 5 ;

printf("%d",i) ; 5

printf("'i=%d",i) ; i=5

printf("i=") ;

printf("%d",i) ; i=5 -

printf("i=\n") ; i=

printf("%d",i) ; 5 alt satıra geçer

printf('i=%d\n",i) ; i=5 alt satıra geçer

printf("%d - %d",i, 5*i); 5 - 25

- : sola dayalı yaz

m : yazılacak değer için ayırılan alan

n : değerin kaç karekteri yazılacağı

s = "ABCDEF"

printf("%10s ",s); . . . . A B C D E F

printf("%10.3s ",s); . . . . . . . A B C

x = 128.5 ;

printf("%7.2f",x) ; # 128.50

x = 85.47 ;

printf("%6.3f",x) ; 85.470

printf("%6.1f",x) ; ## 85.5

#include <stdio.h>

main()

{

const float PI=3.14;

float r, alan;

r = 7;

alan := PI*r*r;

printf(('Alan = %f', alan);

}

#include <stdio.h>

main()

{

int i,y;

y=1985;

i= y / 1000;

printf("%d",i);

y= y-i*1000;

i= y / 100;

printf(" %d",i);

y = y-i*100;

i= y / 10;

printf(" %d",i);

y = y-i*10;

printf(" %d\n",y);

i = 1985;

printf("%d ",i / 1000);

printf("%d ",(i / 100) % 10);

printf("%d ",(i / 10) % 10);

printf("%d\n",i % 10);

}

Girdi : a, b ve c katsayıları

Çıktı : denklemim kökleri

Algoritma :

1. a, b ve c katsayılarını oku.

2. Delta= değerini hesapla.

4. Kökleri yaz.

#include <stdio.h> /* printf işlevi için */

#include <math.h> /* sqrt işlevi için */

main()

{

float a, b, c;

float x1, x2;

float d;

a = 1;

b = -3;

c = 2;

d = b * b - 4 * a * c;

x1 = (-b + sqrt(d)) / (2 * a);

x2 = (-b - sqrt(d)) / (2 * a);

printf("Kökler = %f , %f",x1, x2);

}

C dilinde karekök almak için bir deyim yoktur. Örnekte bunu yerine getiren C diline eklenmiş olan sqrt() fonksiyonu kullanılmştır. Aşağıda buna benzer artık C derleyecilerinde standart olmuş bazı fonksiyonlar verilmiştir. Bu işlevler math.h başlık dosyasında tanımlıdır.

Fonksiyon x ,y Sonuç

abs(x) int int x'in mutlak değeri

pow(x, y) double double xy

sqrt(x) double double x'in karekökü

log(x) double double ln(x) değeri

floor(x) double double x ten küçük ilk tamsayı

ceil(5.2) 6

ceil(-5.2) -5

floor(5) 5

floor(5.2) 5

floor(-5.2) -6

Klavyeden veri okumak için kullanılır. Yapı olarak printf işlevi ile hemen hemen aynıdır. Kullanım biçimi:

scanf( kontrol, <değişkenler>)

Girilen karakterler <kontrol> metininde belirtilen biçimlere göre değişkenlere aktarılır.

Ayırıcılar boşluk, tab, enter

scanf("%f %f %f ", &a, &b, &c);

scanf işlevinin değeri

0 ise hiçbir değişkene değer atanmamış

>0 ise başarılı bir şekilde değer atanan değişken sayısı

int a,b,c;

float m,n;

scanf("%d %d",&a,&b) Klavyeden girilen ilk değer a değişkenine, ikinci değer b değişkenine aktarılır.

scanf("%f %d", &m, &a); Klavyeden ilki gerçel, ikincisi tamsayı olmak üzere iki değer okur.

İkinci dereceden denklem çözümünün yapıldığı örnekte katsayıları klavyeden okutmak istersek

scanf("%f %f %f ", &a, &b, &c);

Farklı kullanıcı arayüzünde yazarsak

printf(“a katsayısını giriniz : “); scanf(“%f”, &a);

printf(“b katsayısını giriniz : “); scanf(“%f”, &b);

printf(“c katsayısını giriniz : “); scanf(“%f”, &c);

main()

{

float vize, final, ort;

printf(“Vize notunu giriniz “); scanf(“%f”, &vize);

printf(“Final notunu giriniz “); scanf(“%f”, &final);

ort = vize * 0.4 + final * 0.6;

}

Sonucu Doğru veya Yanlış olan ifadelerdir. Sonuç sıfır ise yanlış aksi halde doğru kabul edilir.

İlişkisel işleçler(operatör) : iki değer arasındaki ilişkiyi test etmek için kullanılır.

> büyük

== eşit

< küçük

<= küçük - eşit

!= eşit değil

x=8, y=5 için

x > y Doğru

x < y Yanlış

x !=y Doğru

Mantıksal işleçler : İki mantıksal ifade arasındaki ilişki üzerindeki ilişkide kullanılır.

! DEĞİL (NOT)

&& VE (AND)

|| VEYA (OR)

(X>0) && (X>Y)

(X>0) || (Y>0)

( ) en yüksek (ilk yürütülür)

!

*, /, %

+, -

<, <=, >=, >

==, !=

&&, ||

= en düşük (son yürütülür)

= işleci sağdan sola, diğerleri soldan sağa doğru yürütülür.

Görüldüğü gibi ifadelerde matematiksel ve mantıksal işlemler bittikten sonra ilişki test edilir.

X=50, Y=80, Z=45 için

( ( X / 4 + Y / 4 + Z / 2 ) >= 50 ) && ( Z >= 50 )

Programlar (algoritmalar) üç temel blok kullanılarak gerçekleştirilebilirler. Bunlar; ardarda, bir koşula bağlı olarak ve sonlu sayıda yineleme (döngü) dir.

Birkaç seçenekten birini seçmek veya bir deyimin bir koşula bağlı olarak işlemek için kulanılır.

blok_doğru;

else

blok_yanlış;

Mantıksal ifade doğru ise blok_doğru, yanlış ise else sözcüğünden sonraki blok_yanlış yürütülür. else kısmı seçimlidir, gerekmiyorsa kullanılmayabilir.

#include <stdio.h>

main()

{

int i;

scanf("%d", &i);

if ( i % 2 == 1)

printf("Tek");

else

printf("Çift");

}

{ ve } karakterleri ile sınırlandırılmış bir dizi deyimden oluşur.

{

i = 5;

j = i/2;

k = i+1;

}

Eğer bloklarda birden fazla deyim kullanmak gerektiğinde bileşik deyim kullanılır.

if (yil % 4 == 0) {

subat =29;

gunyil = 366;

}

else {

subat =28;

gunyil = 365;

}

if (delta<0)

printf("Gerçel kök yoktur.\n");

else

{

x1 = (-b + sqrt(delta)) / (2 * a);

x2 = (-b - sqrt(delta)) / (2 * a);

printf("Birinci kök = %f\n" , x1);

printf("ikinci kök = %f\n" , x2);

}

char c;

c = getch();

if ((c>='0') && (c<='9')

printf("Rakam girdiniz.");

scanf("%d%d%d", &s1, &s2, &s3);

if ((s1<s2) && (s1<s3))

ek =s1;

else

if (s2<s3)

ek =s2;

else

ek = s3;

printf('En küçük olanı = %f", ek);

scanf("%d%d%d", &s1, &s2, &s3);

ek = s1;

if (ek>s2)

ek =s2;

if (ek>s3)

ek =s3;

printf('En küçük olanı = %f", ek);

(0-60 bin : %10, 60-120 bin : %,120-200 bin : %12,>200 bin : %5)

main()

{

float fat_top, vergi_iade;

printf("Fatura toplamlarını giriniz ");

scanf("%f", &fat_top);

if (fat_top < 60000)

vergi_iade = fat_top * 0.10;

else if (fat_top < 120000)

vergi_iade = 6000 + (fat_top - 60000) * 0.20;

else if(fat_top < 200000)

vergi_iade = 18000 + (fat_top - 120000) * 0.12;

else

vergi_iade = 27600 + (fat_top - 200000) * 0.05;

printf("Ödenecek vergi iadesi = %f\n", vergi_iade);

}

#include <studio.h>

main ( )

{

int gun, ay, yıl ;

long gt ;

printf(“Tarihi gir”) ; scanf ( “%d %d %d “,&gun)

/* oncekı yıllardakı gun sayısını hesapla */

gt=( yıl*1)*365 + yıl/4;

/* bu yildaki aylardaki gunleri ekle */

if (ay==2)

gt = gt + 31 ;

else if (ay ==3)

gt = gt + 31 + 28 ;

else if (ay ==4)

gt = gt + 31 + 28 +31;

else if (ay ==5)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 ;

else if (ay ==6)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 +31;

else if (ay ==7)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 +31+ 30 ;

else if (ay ==8)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 +31+ 30 + 31 ;

else if (ay ==9)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 +31+ 30 + 31+30 ;

else if (ay ==10)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 +31+ 30 + 31+30 + 31;

else if (ay ==11)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 +31+ 30 + 31+30 + 31+ 30 ;

else if (ay ==12)

gt = gt + 31 + 28 +31+ 30 +31+ 30 + 31+30 + 31+ 30 +31;

/*Bu ayı ekle */

gt = gt+ gun;

if(yıl%4==0 && ay>2),

gt =gt+1;

gt=gt %7,

if(gt==1)

printf(“Pazar”);

else if(gt==2)

printf(“Pazartesi”);

else if(gt==3)

printf(“Salı”);

else if(gt==4)

printf(“Carsamba”);

else if(gt==5)

printf(“Persembe”);

else if(gt==6)

printf(“Cuma”);

else if(gt==7)

printf(“Cumartesi”);

}

switch(<seçici>) {

case seçenek1 : Deyim;

case seçenek2 : Deyim;

.

.

.

default : Deyim;

}

switch(i) {

case 1 : printf("Bir");

case 2 : printf("İki");

default : printf("Hiçbiri");

}

i=1 ise çıkış BirİkiHiçbiri

Sorunu ortadan kaldırma için her durum için break deyimi eklenmeli.

. Seçici ile seçenekler aynı tipte olmalıdır.

. default kısmı seçimliktir. Seçeneklerin hiçbiri uygun değil ise yürütülür.

#include <stdio.h>

main()

{

char islem;

int s1, s2, s3;

printf("Önce işlemi sonra sayıları girin ");

scanf("%c%d%d",&islem, &s1, &s2);

switch (islem) {

case '+' : s3 = s1 + s2; break;

case '-' : s3 = s1 - s2; break;

case '*' : s3 = s1 * s2; break;

case '/' : s3 = s1 / s2; break;

default : printf ("Hatalı işlem");

}

printf("\nSonuç = %d",s3);

}

Örnek 3.1.2.1: Mevsimleri yaz.

scanf("%d", &ay);

switch (ay) {

case 3:

case 4:

case 5: printf("ilkbahar"); break;

case 6:

case 7:

case 8: printf("yaz"); break;

case 9:

case 10:

case 11: printf("sonbahar"); break;

case 12:

case 1:

}

switch deyimi yerine if deyimi kullanılabilir. Ancak switch deyimi programı daha okunabilir kıldığı için gerekli olduğu durumlarda kullanılmalıdır.

switch(c) {

case '0':

case '1':

. . .

case '9': i = c - '0'; break;

case 'a':

case 'A': i = 10; break;

. . .

case 'f':

case 'F': i = 15; break;

}

( >=90 :AA, 85-89:BA, 80-84:BB, 75-79:CB, 70-74:CC, 60-69:D, <60 :F )

else if yapısı yerine switch kullanarak

Deyim

Mantıksal ifade doğru olduğu sürece Deyim yürütülür. Eğer yanlış ise kontrol bir sonraki deyime geçer.

main()

{

int i, j = 0;

while (j<21) {

scanf("%d",&i);

j =j+i;

}

printf("Toplam = %d",j);

}

/* Nufus Tablosu */

#include <stdio.h>

main()

{

int i; /* sayac */

int yil; /* yillar */

float nufus; /* nufus miktari */

float artis; /* artis orani */

artis = 0.023;

yil = 1993;

nufus = 60000000;

printf("%d - %10.0f\n",yil,nufus);

i = 1;

while (i < 11)

{

nufus = nufus * (1 + artis);

printf("%d - %10.0f\n",yil + i,nufus);

i = i + 1;

}

}

son üç basamağı >=500 > 1000 e, <500 ise 0 a yuvarlayacak

(2560 à 3000, 2490 à 2000 )

1. Durum : sınava giren öğrenci sayısı belli

main()

{

int i, ogr_say, not_top, not;

float ort;

not_top = 0;

i = 0;

printf(“Öğrenci sayısını giriniz “); scanf(“%d”, &ogr_say);

while (i < ogr_say) {

printf”Sıradaki öğrencinin notu = “); scanf(“%d”, &not);

not_top = not_top + not;

i = i + 1;

}

ort = float (not_top) / ogr_say;

printf(“Ortalama = &f\n”, ort);

}

Bu durumda girişin bittiğini gösterir bir bilgiye (işarete) ihtiyaç vardır. Sınav notu için 0 dan küçük bir değer girildiğinde girme işleminin sona erdiğinin varsayalım.

ogr_say = 0;

printf”Sıradaki öğrencinin notu = “); scanf(“%d”, &not);

while (not >= 0) {

not_top = not_top + not;

ogr_say = ogr_say + 1;

printf”Sıradaki öğrencinin notu = “); scanf(“%d”, &not);

}

for (ifade1 ; ifade2 ; ifade3 )

ifade;

ifade2 doğru ( veya farklı 0) olduğu sürece ifade yürütülür (bitiş koşulu).

Döngünün ilk adımından önce ifade1 yürütülür ( başlangıç adımı).

Döngünün her adımında ifade3 yürütülür (artış miktarı).

for (i = 1; i < 5; i++)

printf("%d ",i);

ifade1, ifade2 ve ifade3 seçimliktir. ifade2 belirtilmez ise herzaman

doğru olduğu ( == 1 ) kabul edilir. Yani sonsuz döngü oluşur.

for (i = 1; ; i++)

printf("%d ",i);

j =0;

for (i=1; i<=100; i=i+1)

j =j+i;

printf("Toplam %d",j);

fact =1;

for (j=1; j<=i; j++)

fact =fact*j;

printf("Faktöriyel =%f",fact);

}

main()

{

int i,j;

for (i=1; i<=10; i++) {

for (j =1; j<=10; j++)

printf("%4.0d",i*j);

printf("\n");

}

}

Bir koşul doğru olana kadar döngü yürütülür.

do

Deyim

while (<mantıksal ifade>)

sonraki deyim yürütülür.

5 sayısı girilene kadar oku

do

scanf("%d",&i);

while (i!=5);

i =1;

do {

printf("%d",i*i);

i =i+1;

} while (i<=10);

main()

{

int a, b;

int c;

scanf("%d%d", &a, &b);

c = 0;

do {

c = c + a;

b = b - 1;

} while (b>0);

printf("%d\n", c);

}

Karşılaştırma

while : Koşul başlangıçta test ediliyor. Döngü sıfır veya daha fazla yürütülüyor.

do-while : Koşul sonda test ediliyor. Döngüye en az bir defa kesin giriliyor.

main()

{

int tahmin; /* tahminimiz */

int min; /* Tahminin alt siniri */

int max; /* Tahminin ust siniri */

char cevap; /* Kullanicinin cevabi */

min = 0; max = 100;

do {

tahmin = (max - min) / 2 + min;

printf("Tahminim %d\n",tahmin);

printf("Buyuk / Kucuk / Esit ");

scanf("%c",&cevap);

if (cevap == 'B')

max = tahmin - 1;

else

if (cevap == 'K')

min = tahmin + 1;

} while (cevap != 'E');

}

main()

{

float x; /* fonksiyonun hesaplanacağı değer */

float sinx; /* sin(x) in değeri */

float xt; /* eklenen terimin payı */

int isaret; /* terimin +/- olmasını sağlar */

int i;

clrscr();

printf("Hesaplanacak değer : ");

scanf("%f",&x);

sinx = x;

isaret = -1;

fakt = 1;

xt = x;

for (i = 2; i<=10; i++) {

xt = xt * x * x;

fakt = fakt * (2 * i - 2) * (2 * i - 1);

sinx = sinx + isaret * xt / fakt;

isaret = -isaret;

}

printf("Değeri = %f\n",sinx);

}

Problem çözmenin ilkelerinden biri problemi mümkün olduğu kadar çok parçaya bölmek idi. Daha sonra bu parçalar bağımsız olarak düşünülüp çözümleri elde edilebilir. C'de bu bölme işlemi işlev kullanarak yapılır.

Belli bir işi gerçekleştiren program deyimlerinin karmaşık programları düzenlemek ve basitleştirmek için programın bir birimi olarak gruplandırılması.

(işlev kullanmanın temel nedenleri : divide and conquer , software reusability )

#include <stdio.h>

main()

{

int sayi;

int kub(int); /* işlevin prototipi */

printf("sayıyı gir ");

scanf("%d", &sayi);

printf("Kübü = %d\n", kub(sayi));

}

int kub(int i)

{ return i*i*i; }

dönüş_tipi işlev_adı(parametreler)

{

yerel tanımlamalar

deyimler

}

işlev_adı: İşlev çağırılırken kullanılacak ad (belirleyici).

yerel tanımlamalar: Bu işleve özgü(değişken,sabit) tanımlamalar.

Eğer işlev bir değer gönderecek ise bu return deyimi ile yapılır.

int kub(int) kub işlevi int bir değeri alır ve yine int bir değer üretir.

Girdi : üç tane tamsayı

Çıktı : girdilerin en büyüğü

int max(int s1, int s2, int s3)

{

if (s1>s2 && s1>s2)

return s1;

else

if (s2>s3)

return s2;

else

return s3;

}

Bu işlevi kullanan bir program

#include <stdio.h>

main()

{

int max(int, int, int);

clrscr();

printf("%d \n", max(1,2,3));

printf("%d \n", max(14,8,12));

printf("%d \n", max(1,6123,3123));

}

...

işlevin tanım bloğu

...

Girdi : taban ve üs değeri

Çıktı : tabanın üs. kuvveti

float us (float a, int b)

{

int i;

float r;

r = 1;

for (i = 1; i<=b; i++)

r = r * a;

return r;

}

Fonksiyonun program içinden çağırılışı

d = us(2,3);

d = us(a, 4);

d = d * us(3,4);

Üs alma işlemini gerçeklemenin diğer yolu

ab = eblna = Exp(b * Ln(a))

Exp(x : Real) : Real ex

Ln(x : Real) : Real Ln(x)

float us (float a, float b)

{

if (a>0)

return= exp( b * log (a ));

else

return= -1;

}

Genel değişken (global): Her yerde (main ve diğer işlevler) geçerlidir, değerine erişilebilir.

Programın en başında, main işlevinin dışında tanımlanır.

Yerel değişken (local): Sadece tanımlandığı modülde geçerlidir, değerine erişilebilir.

Modül içinde tanımlanır.

int a; /*tüm işlevlerden değerine erişilebilir, değeri değiştirilebilir. (global) */

main()

{

int b; /* sadece main işlevi içerisinden erişilebilir (local ) */

...

}

islev1(...);

{

int b; /* sadece islev1 işlevi içerisinden erişilebilir. main işlevindeki değişkendan bağımsızdır (local ) */

int c; /* sadece islev1 işlevi içerisinden erişilebilir (local ) */

...

}

Eşlenik biti en düşük anlamlı bit olarak eklenecektir.

Algoritma

1. Sayıyı oku.

2. Sayıdaki birlerin sayısını bul.

3. Birlerin sayısı tek ise 1, çift ise 0 ekle.

Programı yazarken 2. ve 3. adımlar işlev olarak yazılacaktır.

/* Eşlenik biti ekleme */

int bulbir ( int );

int eklebir ( int , int );

main()

{

int girsayi, birler;

clrscr();

scanf("%d", &girsayi);

birler = bulbir(girsayi);

girsayi = eklebir(birler, girsayi);

printf("%d\n", girsayi);

}

int bulbir ( int sayi)

{

int kacbir = 0;

while (sayi>0) {

kacbir = kacbir + (sayi % 2 );

sayi = sayi / 2;

}

return kacbir;

} /* BulBir */

int eklebir ( int birler, int sayi)

{

return (2 * sayi + (birler % 2));

} /* Eklebir */

* Karşı taraf için gereken algoritmayı yaz (sayı doğru mu, doğru ise değeri).

Girdi : personelin birikmiş vergi matrahı

Çıktı : Kesinti yüzdesi

İlgili bilgi : 0-20 Milyon %25, 20-40 Milyon %30, 40-80 Milyon %35, 80-160 Milyon %40

>180 Milyon %45

int v_oran ( float bvd);

{

int i;

if (bvd < 20000000)

i = 25;

else if (bvd < 40000000)

i = 30;

else if (bvd < 80000000)

i = 35;

else if (bvd < 160000000)

i = 40;

else

i = 45;

return i;

}

Vergi := Gelir vergisi matrahı * Vergi oranı

Not : Eğer personel bu ay dilim değiştiriyorsa gelir vergisi gerektiği şekilde eski ve yeni dilime paylaştırılarak kesinti hesaplanmalıdır.

Girdi : karakter

Çıktı : karakter ( girdi harf ise büyük harfe dönüştürülmüş)

char buyuk(char c);

{

if (c >= 'a' && c <= 'z')

return c - 32;

else

return c;

}

Girdi : iki sayı ve aralarındaki işlem

Çıktı: iki sayı arasındaki işlemin sonucu

int calculate(char islem, int a, ibt b, int c)

{

int s;

switch( islem )

case '+' : s = a + b ; break;

case '-' : s = a - b ; break;

case '*' : s = a * b ; break;

case '/' : s = a / b ; break;

default : s = 0;

}

return s;

}

Çağırma biçimi

a = calculate ('+',4,8');

a = calculate ('/', 4,2) * calculate ('*', 2,2);

#include <stdio.h>

#include <math.h>

double fn(double);

double fnt(double);

main()

{

double x,x0;

double hata;

hata = 0.0001; /* izin verilen hata */

x = 8; /* başlangıç değeri */

do {

x0 = x;

x = x0 - fn(x0)/fnt(x0);

} while (fabs(x-x0)>hata);

printf ("Sonuç = %f\n", x);

printf ("f(x) = %f\n", fn(x));

}

double fn(double x) /* işlevin değeri */

{

return x*x-2;

}

{

return 2*x;

}

#include <stdio.h>

long okek(long, long);

main()

{

long i, j;

clrscr();

printf("İki tamsayı giriniz :");

scanf("%ld%ld", &i, &j);

printf("sayıların okeki = %ld \n" okek(i, j));

}

/* p < q olmali. Degil ise yerlerini değiştir. */

{

long i, k;

if (p>q) {

i=p;

p=q;

q=i;

}

/* p nin öyle bir katını bul ki q sayısına tam bölünsün

2 sayısından itibaren taranmaya başlanabilir fakat

p/q yeterli

*/

i = q / p;

do {

k = p*i;

i = i+1;

} while ( k % q != 0);

return k;

#include <stdio.h>

int asal(int);

main()

{

int i ; /* asal olup olmadığı sınanacak sayılar */

int kac; /* ilk kaç asal sayının listeleneceği bilgisi */

int j; /* listelenen asal sayıların adetini tutar */

clrscr();

scanf("%d", &kac);

/* for deyiminde ifade3 kısmında döngü değişkeni yerine

farklı bir değişkenin değeri değiştiriliyor. Döngü değişkeni

ide incelenen sayı asal ise arttırılıyor

*/

i = 2;

for (j = 1; j<=kac;i++)

if (asal(i)) {

printf("%d \n", i);

j++;

}

}

int asal(int n)

/* sayı asal ise 1 değilk ise 0 değerini alır */

{

int i;

if (n % 2 == 0)

return (n==2);

if (n % 3 == 0)

return (n==3);

if (n % 5 == 0)

return (n==5);

for (i=7; i*i <= n; i+=2)

if (n % i == 0)

return 0;

return 1;

}

Girdi : Ay ve yıl

Çıktı : Aydaki gün sayısı

int aydakigun(int ay, int yil)

{

int i;

switch (ay) {

case 1:

case 3:

case 5:

case 7:

case 8:

case 10:

case 12 : i = 31;break;

case 2 :

if (yil % 4 == 0)

i = 29;

else

i = 28;

break;

default : i = 30;

}

return i;

}

Girdi: Bu yıl kutlanılan tarih

Çıktı : Sonraki tarih

#include <stdio.h>

int aydakigun(int, int);

main()

{

int gun,ay, yil;

int i, j ;

clrscr();

printf("Bu yılki tarihi giriniz (G A Y) : ");

scanf("%d %d %d",&gun, &ay, &yil);

yil = yil + 1;

gun = gun - 11;

if (gun < 1 ) {

ay = ay - 1;

if (ay < 1 ) {

ay = 12;

yil = yil - 1 ;

}

gun = gun + aydakigun(ay, yil);

}

printf("\nGelecek bayram = %d/%d/%d\n",gun,ay,yil);

}

#include <stdio.h>

long tersi(long);

main()

{

long s;

clrscr();

scanf("%ld", &s);

printf("Basamaklarının ters çevirilmişi = %ld \n", tersi(s));

}

long tersi(long k)

{

long a, b;

a = 0;

while (k>0) {

b = k % 10;

a = a * 10 + b;

k = k / 10;

}

return a;

}

Kendini çağıran fonksiyonlardır.

long fakt(long i)

/* fakt = i! */

{

if (i<2)

return 1;

else

return i*fakt(i-1);

}

4 * fakt(3), 3 * fakt(2), 2 * Fakt(1)

24 = 4 * 6 <-- 3 * 2 <-- 2 * 1

gcd = greatest common divisor

long gcd (long m, long n )

/* m ve n sayılarının ortak bölenlerinin en büyüğü*/

{

if (n == 0)

return m;

else

return gcd( n, m % n);

}

int kati9(long s)

{

int t;

if ( s < 10)

return ( s == 9);

else {

t = 0;

while ( s > 0) {

t = t + s % 10;

s = s / 10;

}

s = kati9(s);

}

}

Şu ana kadar basit değişkenler kullandık ( her değişkinin bir değeri var).

Yapısal değişken: benzer verilerin tek bir değişken altında gruplandırılması.

Dizi veri yapısı: Aynı tip verilerin toplanıp tek isim verilmesi.

Tip_Adı değişken[boyut];

Örneğin

float a[100];

Bu tanımlama ile a isimli değişkeni 100 gerçel değerin saklandığı bir diziyi gösterir. Bu 100 veriye a değişkeni ile erişilir.

Dizinin herhangi bir elemanına erişmek veya değiştirmek için kaçıncı eleman olduğunu gösterir indis bilgisini vermek gerekir. İlk elemanın indisi 0 dır.

A[4] dizinin 5. elemanı

A[0] dizinin ilk elemanı

A[1] := 45; dizinin 2. elemanına 45 atanır

A[7] := A[7] + A[1]; dizinin 8. elemanına kendisi ile 2. elemanın toplamı atanır

Dizinin eleman değerler tanımlama anında yapılabilir.

int a[10] = {25, 18, 20, 0, 29, 5, 4, 8,19,13}

/* 1-10 arsındaki sayıların karesini dizi elemanlarına yükle yazdır */

main()

{

int a[10];

int i;

for (i=0; i<=9; i++)

a[i] = (i+1)*(i+1);

for (i=0; i<=9; i++)

}

Ekranda çıkacak görüntü

0 . elemanın değeri = 1

1 . elemanın değeri = 4

...

9 . elemanın değeri = 100

/* ilk 20 Fibonacci

f[0] = 0, f[1] = 1, f[i+1] = f[i] + h[i-1] */

#include <stdio.h>

main()

{

int fib[20];

int i;

fib[0] = 0;

fib[1] = 1;

for (i=2; i<=19; i++)

fib[i] = fib[i-1] + fib[i-2];

clrscr();

for (i=0; i<=19; i++)

}

Ekranda çıkacak görüntü

0. Fibonacci sayısı = 0

1. Fibonacci sayısı = 1

2. Fibonacci sayısı = 1

...

19. Fibonacci sayısı = 4181

#include <stdio.h>

main()

{

int a[10];

int i;

for (i=0; i<=9; i++) {

printf("%d. sayıyı gir ",i);

scanf("%d", &a[i]);

}

printf("\n-----------------------\n");

for (i=9; i>=0; i--)

printf("%d . sırada girilen sayı = %d\n", 9-i, a[i]);

}

Şu ana kadar öğrenilen bilgi çerçevesinde işlevlere gönderilen parametrelerin içeriklerinin işlev içerisinde değiştirilmesi mümkün değildir. İşleve değişkenin değeri gönderilir. İşlev içerisindeki işlemlerden parametre etkilenmez.

Dizilerde durum böyle değildir. Normal kullanımda (şu ana kadar görülen) dizi işleve gönderildiğinde elemanlar değiştirilebilir (referans). Dizinin sadece herhangi bir elemanı gönderildiğinde ise değeri değiştirilemez (değer)

#include <stdio.h>

void kareleri(int []);

main()

{

int a[10];

int i;

for (i=0; i<=9; i++)

a[i] = i + 1 ;

clrscr();

for (i=0; i<=9; i++)

printf("%d ",a[i]);

kareleri(a);

printf("\n\nKare alma işlemi sonrası dizinin elemanlarının değerleri\n");

for (i=0; i<=9; i++)

printf("%d ",a[i]);

}

void kareleri(int a[])

{

int i;

for (i=0; i<=9; i++)

a[i] = a[i] * a[i];

}

Ekranda çıkacak görüntü

Dizinin elemanlarının değerleri

1 2 3 .. 10

Kare alma işlemi sonrası dizinin elemanlarının değerleri

1 4 9 .. 100

* Tanımlanan dizi boyutunun dışında bir eleman kullanımı durumunda C dili hata vermez (uyarmaz).

* Gerektiği durumlarda dizi elemanlarının ilklendirilmesi (sıfırlamak) unutulmamalı

- tanımlama anında int a[10] = {13, 45 ..}; /* fazla eleman yazılırsa hata oluşur */

- giriş yaptırarak scanf("%d", &a[i]);

- doğrudan değer atayarak a[i] = 4;

Simgesel sabit tanımlanmasını sağlar. C dili deyimlerinden biri değildir (#include gibi). Kullanım biçimi

#define SabitAdı Değeri

Program çalıştırıldığınde derleme işlemi öncesinde program içerisinde SabitAdı simgesinim geçtiği yerlere Değeri konur.

* not bilgilerin saklanacağı veri yapısını belirle ve tipi tanımla

* notları girdiren yöntemi yaz

* Ortalamayı bulan fonksiyonu yaz

#include <stdio.h>

#define OGR_SAY 25

void giris(int []);

float ortalama(int []);

main()

{

int ogr[OGR_SAY];

clrscr();

giris(ogr);

printf("Ortalama = %f\n", ortalama(ogr));

}

void giris(int ogr[])

{

int i;

for (i=0; i<OGR_SAY; i++) /* 0 dan başladığı için < kullanıldı */

{

scanf("%d", &ogr[i]);

}

}

float ortalama(int ogr[])

{

float x;

int i;

x = 0;

for (i=0; i<OGR_SAY; i++)

x = x + ogr[i];

return x / OGR_SAY;

}

* 50'den küçük değerleri yazan işlev

* en yüksek notu veren işlev

* Standart sapmayı veren işlen ( (abs(Xi - Xort) / OGR_SAY))

Doğrudan C := A + B yazılamayacağı için dizinin ilgili elemanlarını tek tek toplamalıyız.

#include <stdio.h>

#define MAX 20

void dizitopla(int [], int [], int []);

main()

{

int a[MAX], b[MAX], c[MAX];

int i;

for (i=0; i<MAX; i++) {

a[i] = i;

b[i] = 2 * i;

}

dizitopla(a, b, c);

clrscr();

for (i=0; i<MAX; i++)

printf(" %4d + %4d = %4d \n", a[i], b[i], c[i]);

}

void dizitopla(int a[], int b[], int c[])

/* c = a +b */

{

int i;

for (i=0; i<MAX; i++)

c[i] = a[i] + b[i];

}

Dizi elemanlarının küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe doğru dizilmesi işlemi. Farklı performansa sahip birçok yöntem vardır. Şimdilik en basit olanlardan biri incelenecektir.

Dizinin en küçük elemanı bulunur ve birinci eleman ile yer değiştirilir. Bu işlem (n-1). elemana kadar tekrar edilir. Her adımda en küçük eleman dizinin kalan elemanlarından bulunur. Örneğin aşağıda 4 elemanlı bir diziye yöntemin uygulanması gösterilmiştir.

Bu yöntemde ardışıl iki eleman karşılaştırılır. Eğer önceki eleman sonrakinden büyük ise elemanlar yer değiştirilir. Bu şekilde dizi taranır. Eğer herhangi bir değişiklik yapılmış ise işlem tekrar edilir.

Görüldüğü gibi, bu yöntemde dizi sıralandıktan sonra bir defa daha taranıyor.

1. Dizinin en küçük elemanının indisini veren işlev

2. Bu işlevi kullanarak diziyi sıralama

Tip Değişken_Adı[ indis1 ][ indis2 ][ indisn ];

Örneğin ;

float Enf[5][12];

Enf tipi iki boyutlu bir dizidir. Birinci boyut ( satır ) yılları, ikinci boyut ( sütun ) ayları gösterir.

C dilinde boyut sayısında bir sınır yoktur. Biligisayarın belleği boyutu sınırlar.

Erişimin kolay olması için dizinin tüm elemanları peşpeşe saklanır. Burada önce satır sonra sütunlar (tanımlanış sırasına göre) saklanır .

#include <stdlib.h>

#define SATIR 5

#define SUTUN 5

double enbuyuk(double [][SUTUN], int );

void matris_oku(double [][SUTUN]);

main()

{

double a[SATIR][SUTUN];

double b[SATIR]; /* satirlardaki en buyuk elemanlar */

double c[SATIR]; /* satirlardaki sutunlarin toplami */

int i, j;

matris_oku(a);

for (i = 0; i < SATIR; i++)

b[i] = enbuyuk(a,i);

/* Satirdaki elemanlarin toplamlarinin olusturdugu matris */

for (i = 0; i < SATIR; i++)

{

c[i] = 0;

for (j = 0; j < SUTUN; j++)

c[i] = c[i] + a[i][j];

}

clrscr();

for (i = 0; i < SATIR; i++) {

for (j=0; j<SUTUN; j++)

printf("%3.0f ", a[i][j]); /* Biçimli yazdırma */

printf(" %4.0f %4.0f\n",b[i],c[i]);

}

}

double enbuyuk(double a[][SUTUN], int sat)

{

double r;

int i;

r = a[sat][0]; /* ilk eleman en buyuk */

for (i = 1; i < SUTUN; i++)

if (a[sat][i] > r)

r = a[sat][i];

return r;

} /* Function EnBuyuk */

void matris_oku(double a[][SUTUN])

{

int i, j;

for (i = 0; i < SATIR; i++)

for (j = 0; j < SUTUN; j++)

a[i][j] = random(10);

} /* matris_oku */

Örnek : Bir kare matrisin

o. Matrisin transpozesini bir diğer matrise kopyalayan program

o. İki matrisinin çarpımını gerçekleştiren program

o. köşegeninin alt kısmındaki elemanları sıfırlayan yöntemi,

o. M<=P ve N<=Q olmak üzere A matrisi MxN ve B matrisi PxQ boyutlarındadır. B matrisi içerisinde A matrisininin olup olmadığı belirlenecektir. A matrisinin B matrisi içerisinde kaç kez bulunduğunu ve bunların B matrisi içerisinde başlangıç konumlarını (satır ve sütun olarak) veren programı yazınız.

o. MxN elemanlı bir matrisi tek boyutlu bir diziye dönüştüren program

o. P elemanlı bir diziyi MxN boyutlu matrise dönüştüren program (P sayısı M ve N e tam bölünür).

/* Program Matris-2 */

#include <stdlib.h>

#define SATIR 3

#define SUTUN 3

void matris_oku(int [][SUTUN]);

void matris_yaz(int [][SUTUN]);

int simetrik(int [][SUTUN]); /* matrisin simetrikliğini sınar */

void transpoze(int [][SUTUN], int [][SUTUN]); /* 2. = 1.nin transpozesi */

void matris_carp(int [][SUTUN], int [][SUTUN], int [][SUTUN]); /* 3 = 1*2 */

/*

alt_ucgen_sifirla(a);

matris_yaz(a);

printf("------------------------\n");

transpoze(a, b);

matris_yaz(b);

matris_carp(a, b, c);

printf("------------------------\n");

matris_yaz(c);

if (simetrik(a))

printf("Simetriktir\n");

else

printf("Simetrik değildir\n");

*/

getch();

}

void matris_oku(int a[][SUTUN])

{

int i, j;

for (i = 0; i < SATIR; i++)

for (j = 0; j < SUTUN; j++)

a[i][j] = 1 + random(5);

} /* matris_oku */

void matris_yaz(int mat[][SUTUN])

{

int i, j;

for (i = 0; i<SATIR; i++) {

for (j = 0; j<SUTUN; j++)

printf("%3d ",mat[i][j]);

printf("\n");

}

}

int simetrik(int a[][SUTUN])

{

int i,j;

int durum;

durum = 1; /*simetrik olduğunu varsay */

for (i = 0; i<SATIR; i++)

for (j = 0; j<SUTUN; j++)

if (a[i][j] != a[j][i]) {

durum = 0;

break;

}

return durum;

} /* simetrik */

void transpoze(int a[][SUTUN], int b[][SUTUN])

{

int i, j;

for (i = 0; i<SATIR; i++)

for (j = 0; j<SUTUN; j++)

b[i][j] = a[j][i];

}

void matris_carp(int a[][SUTUN], int b[][SUTUN], int c[][SUTUN])

/* c = a * b */

{

int i, j, k;

for (i = 0; i<SATIR; i++)

for (j = 0; j<SUTUN; j++) {

c[i][j] = 0;

for (k=0; k<SUTUN; k++)

c[i][j] = c[i][j] + a[i][k]*b[k][j];

}

}

void alt_ucgen_sifirla(int a[][SUTUN])

{

int i,j;

for (i = 0; i<SATIR; i++)

for (j = 0; j<i; j++)

a[i][j] = 0;

}

int det(int a[][SUTUN])

{

int i, j, k;

int s, sx1, sx2;

s = 0;

/*

for (j = 0; j<SUTUN; j++) {

sx1 = 1;

sx2 = 1;

for (k = 0; k<SATIR; k++) {

i = (j + k) % SUTUN;

sx1 = sx1 * a[k][i];

sx2 = sx2 * a[k][SATIR-k];

}

s = s + sx1 - sx2;

}

*/

return s;

}

'A', '0'

'\65' : \ işaretinin ardından belirtilen ASCII kodlu karakter

"ALİ", "Bir sayı girin"

Bu idafede dil \0 karakterini otomatik koyar.

Karakter ile dizgi birbirinden farklı şeylerdir. Dizginin sonunda herzaman \0 karakteri vardır.

'A' ile "A" birbirinin aynısı değildir. 'A' karakterini gösteren 65 değerinde bellekte int olarak salanırken "A" ise bir dizgi olup A ve \0 karakterlerini içerir.

Tanımlama biçimi:

1. Dizi şeklinde tanımlama

char a[7] = {'K','O',,'C','A','E','L','İ'};

char a[8] = "KOCAELİ"; /* Son eleman olrak \0 karakteri eklendiği için eleman sayısını bir fazla belirtmeli */ 2. İşaretçi olarak tanımlama

char *a;

char a[20];

char *b;

a[0] = 'A'; /* dizinin bir elemanına değer verir gibi ve tek tırnak içinde ( karakter sabiti) */

\0 karakteri ayrıca belirtilmelidir.

Dizi biçiminde tanımlı dizgiye sabir bir dizgi atarma için strcpy işlevi kullanılır.

Hedef dizgisinde kaynak dizgisini içerecek kadar yer olmalıdır.

strcpy(a, "ALİ");

printf("%s", a);

puts(a); sonu \0 ile biten karakter dizisini ekrana yazar ve imleçi alt satıra geçirir ( stdio.h )

scanf("%s", a); /* Boşluk karakterine kadar okuma yapacağı için içerisinde bu karakterin geçmesi olası girişlerde doğru çalışmaz. Adres operatörü kullanılmıyor */

gets(a) ; Satır sonu karakterine kadar (ENTER tuşu) basılan karakterleri okur ( stdio.h )

Dizilerde olduğu gibi erişilmek istenen karakterin indisi bildirilir.

a[2] = 'G'; b[2] = 'G';

a[4] = '\0';

printf("%c ", b[3]); /* b'nin 4. elemanını yazar */

#include <stdio.h>

main()

{

char *s;

int i;

gets(s);

i = 0; for (i=0; s[i]!='\0'; i++)

i++;

printf("Uzunluk %d \n", i);

}

#include <string.h>

#include <stdio.h>

main()

{

char *s;

int i;

gets(s);

for (i=strlen(s)-1; i>=0; i--)

printf("%c", s[i]);

printf("\n");

}

2. Eğer c boşluk ise 4. adıma git

3. Hiç karakter yazılmaış ise c'yi yaz.

4. Eğer son karakter ise dur aksi halde bir sonraki karakteri göster ve 1.adıma git.

Yukarıdaki algoritmada çözümün en önemli noktası herhangi bir kelimenin ilk karakterinin yazılıp yazılmadığıdır. Bunun izlenmesi için bir değişken kullanalım.

/* Girilen cümlenin ilk harflerini yaz */

main()

{

int i;

int yaz; /* 1/0 -> karakteri yaz/yazma */

char *s;

clrscr();

gets(s);

yaz = 1;

for (i = 0; i<strlen(s); i++)

if (s[i] == ' ')

yaz = 1;

else

if (yaz) {

printf("%c", s[i]);

yaz = 0;

}

}

işlevi kullanılır. İşlev üç değer alır.

<0 ise dizgi1 < dizgi2

=0 ise dizgi1 = dizgi2

>0 ise dizgi1 > dizgi2

int main()

{ char *s1 = "aaa", *s2 = "aba;

int i;

i = strcmp(s1, s2);

if (i > 0)

printf("s1 büyük \n");

else if (i<0)

printf("s2 büyük\n");

else

printf("eşitler\n");

}

Hedef dizgisinde kaynak dizgisini içerecek kadar yer olmalıdır.

int main()

{

char *s1 = "aaa ", *s2 = "bbb";

int i;

strcat(s1, s2); /* (string.h) */

printf("%s\n", s1);

}

Girdi : Tamsayısal string

Çıktı : Karşılık gelen sayı

#include <stdlib.h>

#include <string.h>

int deger (char *);

main()

{

char *c;

int i;

c="93t54";

i=deger(c);

printf("%s dizi katarının sayısal karşılığı %d \n",c, i);

}

int deger( char *s)

{

int i,j;

int x; /*sayı */

x = 0;

for (i = 0; i<strlen(s); i++) {

j = s[i] - '0';

x = x * 10 + j ;

}

return x; }

Yukarıda yazmaya çalıştığımız işlevin C dilinde karşılığı mevcuttur (stdlib.h).

int atoi(char *s) : tamsayıya dönüştürür.

long int atol(char *s) : uzun tamsayıya dönüştürür.

double atof(char *s) : gerçel sayıya dönüştürür.

Bu işlevler dönüştürme işlemine s içerisinde geçersiz bir karakter ile karşılaşıldığında son verir. Ve bu noktaya

kadar karakterlerin oluşturduğu sayıyı verir. İlk karakter geçersiz ise işlevin değeri tanımsızdır. Aynı işlevlerin biraz daha gelişmişleri ise;

double strtod(const char *s, char **ss) :

long int strtol(const char *s, char **ss, int base) :

unsigned int strtol(const char *s, char **ss, int base) :

s : string bilgi

ss : s değişkeninde ilk geçersiz karakter ve sonrasında katar dizini gösterir

base : dönüşümün hangi tabana göre yapılacağını belirtir.

main()

{

char *s;

int i;

long x;

double f;

s="5";

printf("%d %ld %f\n",atoi(s),atol(s),atof(s));

s="5.4";

printf("%d %ld %f\n",atoi(s),atol(s),atof(s));

s="5.2e4=KL";

printf("%d %ld %f\n",atoi(s),atol(s),atof(s));

}

s değeri çıktı

--------------------------------------------------

5 5 5 5.000000

5 5 5 5.400000

5 5 5 52000.000000

main()

{

char c1, c2;

char s[10];

clrscr();

c1 = getchar(); /* klavyeden ENTER tuşuna basılana kadar tuş bekler */

/* cursor on, karakter yazılır */

printf("\n%c , %c\n",c1,c2);

c1 = getche(); /* tuş basılmasını bekler, ENTER beklenmez*/

/* cursor on, karakter yazılır */

c2 = getche(); /* tuş basıldıktan sonra kontrol bu satıra geçer */

printf("\n%c , %c\n",c1,c2);

c1 = getch(); /* tuş basılmasını bekler, ENTER beklenmez */

/* cursor on, karakter yazılmaz x int putch(int c): c ekrana yazılır*/

c2 = getch(); /* tuş basıldıktan sonra kontrol bu satıra geçer */

printf("\n%c , %c\n",c1,c2);

}

#include <stdio.h>

int main()

{

char *s;

int i;

i = 2137;

itostr(s, i);

printf("%d %s\n",i, s);

}

itostr(char *hedef, int sayi)

{

int i, j, kb;

j = sayi;

for (kb = 0; j>0; kb++)

j = j / 10;

i = sayi;

for (j=kb-1; j>=0; j--) {

hedef[j] = '0' + i % 10;

i = i / 10;

}

hedef[kb] = '\0';

}

sprintf işlevi : sayısal değeri dizgiye dönüştürmek için kullanılabilir. Yapısı;

sprintf( dizgi, kontrol, değişkenler)

Kullanım şekli printf işlevine yakındır. Kontrol ve değişken bilgisine göre ekrana yazılması gereken bilgi parametre olarak gönderilen dizgiye kopyalanır.

char *s;

int i = 57;

sprintf(s, "%d", i);

ifadesi sonunda s dizgisinde "57" değeri oluşur.

float f = 2.1;

sprintf(s, "%f", f);

ifadesi sonunda s dizgisinde "2.100000" değeri oluşur.

#include <stdio.h>

int main()

{

char *s1;

char *s2;

s1 = "01234567890";

altdizgi(s2, s1, 0, 5);

printf("%s\n",s2);

}

void altdizgi(char *hedef, char *kaynak, int bas, int uzunluk)

{

int i;

for(i = 0; i < uzunluk && kaynak[bas + i] != '\0'; i++)

hedef[i] = kaynak[i + bas];

hedef[i] = '\0';

}

Girdi : . aranacak metin parçası (String) , aramanın yapılacağı metin (String)

Çıktı : aranan bilgi var ise başlangıç konumu (Integer) =-1 ise yok demektir

main()

{

char *a="12345";

char *b="34";

printf("%s %s\n",a, b);

printf("%d\n",kon(a, b));

}

int kon(char *s1, char *s2)

{

int i = 0, j, konum = -1;

while (i < strlen(s1) - strlen(s2))

{

konum = i;

for (j = 0; j < strlen(s2); j++)

if (s1[i + j] != s2[j])

konum = -1;

if (konum >= 0)

break;

else i = i + 1;

}

return konum;

}

char *strstr(const char *dizgi1, const char *dizgi2)

dizgi1 içerisinde dizgi2 yi arar. Var ise işlev dizgi1 içerisinde dizgi2 nin başladığı konumdan sonraki dizgiyi işaret eder. Yok ise işlevin değeri NULL dır.

NULL : işaretçinin herhangi bir yeri göstermemesi. Değerinin boş olması.

#include <string.h>

#include <stdio.h>

int main()

{

char *s1, *s2, *s3;

int i;

clrscr();

s1="ali zil çaldi";

strcpy(s2, s1);

for (i=0; i<strlen(s1); i++)

if (s1[i] == 'i')

s1[i] = 'İ';

printf("%s\n",s1);

char *strchr(char *s, char c) : s dizgisi içerisinde c karakterinin konumunu gösteren dizgiyi gönderir.

while (strchr(s2, 'i') !=NULL) {

s3 = strchr(s2, 'i');

s3[0] = 'İ';

}

printf("%s\n",s2);

}

Örnek 6.2.8: Bir cümledeki tüm küçük harfleri büyüye çeviren program.

(int tolower(int c) , int toupper(int c) ) (ctype.h)

#include <string.h>

#include <stdio.h>

void buyuk(char *);

int main()

{

char *s1, *s2, *s3;

int i;

clrscr();

s1="ali zil çaldi";

strcpy(s2, s1);

for (i=0; i<strlen(s1); i++)

printf("%c",toupper(s1[i]));

buyuk(s2);

printf("\n%s",s2);

getch();

}

void buyuk(char *s)

{

int i;

for (i=0; i<strlen(s); i++)

s[i] = toupper(s[i]);

}

Standart C dilinde şu ana kadar öğrendiğimiz veri tiplerine ek olarak aşağıdaki tipler mevcuttur.

Veri Tipleri

printf işlevinde dönüşüm karakteriden önce

h short

u unsigned

l long integer

L long double

u dönüşüm karakteri unsigned

Programın okunabilirliğini arttırmak için değerlerin sıralı bir küme olarak tanımlanması.

enum [tip_adi] { sabit adı [= değer],...} [değişken listesi];

değer : sabite otomatik atanan değer. Belirtilmez ise 0'dan başlar. Sıradaki sabit öncesinin bir fazlasına eşittir.

Belirtilen tipte tanımlı bir değişken ancak listedeki değerleri alır.

enum renk {BEYAZ, SARI, SIYAH};

tanımlaması ile oluşan enum renk tipinde BEYAZ 0, SARI 1 ve SIYAH 2 değerlerine eşit sabitlerdir.

Listedeki sabitler belirkeyici olmalıdır. Sayısal, karakter ve string bilgi yazılamaz.

enum renk = {"Beyaz", "Sari"}; X

enum renk = {0, 1, 2}; X

. İlişkisel işleçler tanımlıdır. Beyaz < Siyah, Sari > Beyaz

Bu tip değişkenler switch ve for deyimlerinde kontrol değişkeni olarak kullanılabilir.

Bu tipte bir değişken bilinen yapıda tanımlanır.

enum renk {BEYAZ, SARI, SIYAH};

enum renk a;

a değişkeni BEYAZ, SARI ve SIYAH değerlerinden birini alabilir.

main()

{

enum gunler {PAZAR,PAZARTESI,SALI,CARSAMBA,PERSEMBE,CUMA,CUMARTESI };

enum gunler gun;

clrscr();

for (gun = PAZAR; gun <= CUMARTESI; gun++)

printf("%d ", gun);

printf("\n");

for (gun = PAZAR; gun <= CUMARTESI; gun++)

switch (gun) {

case PAZAR: printf("Pazar"); break;

case PAZARTESI: printf("Pazartesi"); break;

case SALI: printf("Sali"); break;

case CARSAMBA: printf("Carsamba"); break;

case PERSEMBE: printf("Persembe"); break;

case CUMA: printf("Cuma"); break;

case CUMARTESI: printf("Cumartesi"); break;

} /* Case */

}

main()

{

enum gunler {PAZAR,PAZARTESI,SALI,CARSAMBA,PERSEMBE,CUMA,CUMARTESI };

enum gunler gun;

char *gunad[]={"Pazar","Pazartesi","Sali","Carsamba",

"Persembe","Cuma","Cumartesi"};

clrscr();

for (gun = PAZAR; gun <= CUMARTESI; gun++)

printf("%s\n", gunad[gun]);

}

enum renkler { sari = 4, mavi, kirmizi };

enum renkler i;

main()

{

i = mavi;

printf("%d \n", i);

}

Ekrana 5 yazar.

Farklı tipte birden fazla verinin oluşturduğu bütün.

Veri tipi olarak daha önce diziyi tanımlamıştık. Dizide birbirinin aynı tipi olan veriler peşpeşe saklanıyordu.

Yapılar da aynı dizi gibi birbirleriyle ilgili olan verileri içerir. Fakat diziden farkı, tek bir yapı elemanı birbirnden farklı tipte birden fazla veriyi içerir. Bu sayede bilgiler daha düzenli şekilde gösterilir.

Yapı yeni bir tip olmayıp var olan standart tiplerden oluşur.

Bir öğrencinin numarasını, adını ve sınavdan aldığı notu içeren bir yapı tanımlaması aşağıdaki gibidir.

struct ogryapi {

char numarasi[10];

char adi[20];

int notu ;

}

struct ogryapi ogr;

Artık ogryapi isimli bir veri tipi vardır ve üç üyeden (alandan) oluşmaktadır ( member =üye : kayıdı oluşturan farklı veri tiplerinin her biri).

* Tanımlamada her alanın adı ve tipi belirtilir.

* Yapı tipi olduğunu gösterir struct saklı sözcüğü kullanılır.

Tanımlama genel olarak

struct Yapı_Adı {

Alan1;

Alan2;

. . .

Alan_n;

};

Bu tipte bir değişken ise

struct Yapı_Adı Deği_Adı;

şeklinde yapılır.

Tanımlanan tipte bir değişken tanımlandığınıda, değişken için bellekte tüm alanları içerecek şekilde yer ayırılır.

İlgili değişkendeki herhangi bir alan üzerinde işlem yapmak için aralarında nokta karakteri olmak koşuluyla sırasıyla değişkenin adı ve ilgili alanın adı verilir. Yukarıdaki öğrenci örneğinde öğrecinin numarasına

ogr.numarasi şeklinde erişilir.

main()

{

struct complex {

float real, imag;

};

struct complex z1, z2, z3;

clrscr();

scanf("%f %f", &z1.real, &z1.imag);

printf("2. sayının reel ve imajiner kısımları gir ");

scanf("%f %f", &z2.real, &z2.imag);

z3.real = z1.real + z2.real;

z3.imag = z1.imag + z2.imag;

printf("%2.0f + %2.0fj\n",z3.real, z3.imag);

}

struct tarih {

int gun;

int ay;

int yil;

};

struct kisiler {

char adi[21];

struct tarih dogum;

};

main()

{

struct kisiler a;

strcpy(a.adi,"veli");

a.dogum.gun = 15;

a.dogum.ay = 8;

a.dogum.yil = 1905;

printf("%s %d\n",a.adi,a.dogum.yil);

getch();

}

Diğer bir tanımlama şekli

struct {

Alan1;

Alan2;

. . .

Alan_n;

} değişkenler;

struct {

float real, imag;

}z1, z2, z3;

#define OGRSAY 3

main()

{

struct ogrenci{

char no[10];

int notu;

};

struct ogrenci ogr[OGRSAY];

int i, j;

float t, ort;

clrscr();

for (i=0; i<OGRSAY; i++) {

printf("%d. öğrencinin numarası ve notu : ", i+1);

scanf("%s%d",ogr[i].no, &ogr[i].notu);

}

t = 0;

for (i=0; i<OGRSAY; i++)

t = t + ogr[i].notu;

ort = t / OGRSAY;

printf("--------------------------------------------\n");

printf("Ortalama = %f\n", ort);

printf("--------------------------------------------\n");

printf("Ortalamayı geçen öğrenciler\n");

for (i=0; i<OGRSAY; i++)

if (ogr[i].notu > ort)

printf("%s\t\t%d\n", ogr[i].no, ogr[i].notu);

getch();

}

struct ogryapi a = {"95003", 56};

C dilinde var olan veri tiplerini yeni bir isim vermekmümkündür. Tanımlama biçimi:

typedef tanımlı_tip yeni_ismi;

typedef int tamsayi;

Artık tamsayı isminde bir veri tipi vardır. Değişken tanımlamada kullanılabilir.

tamsayi i, j;

typedef unsigned char byte;

byte x;

Yapılar ile kullanımı

struct complexyapi {

float re, im;

};

tydef struct complexyapi complex;

complex z1, z2;

veya

typedef struct { float re, im } complex;

complex z;

typedef struct {

float re, im;

} complex;

main()

{

complex topla(complex, complex);

complex cikart(complex, complex);

complex carp(complex, complex);

complex z1={1,1}, z2={2,2};

complex z3;

clrscr();

printf("%3.0f %3.0fj %3.0f %3.0fj\n",z1.re,z1.im,z2.re,z2.im);

z3 = topla(z1, z2);

printf("%3.0f %3.0f\n",z3.re,z3.im);

z3 = cikart(z1, z2);

printf("%3.0f %3.0f\n",z3.re,z3.im);

z3 = carp(z1, z2);

printf("%3.0f %3.0f\n",z3.re,z3.im);

getch();

}

complex topla(complex a, complex b)

{

complex z;

z.re = a.re + b.re;

z.im = a.im + b.im;

return z;

}

complex cikart(complex a, complex b)

{

complex z;

z.re = a.re - b.re;

z.im = a.im - b.im;

return z;

}

complex carp(complex a, complex b)

{

complex z;

z.re = a.re * b.re - a.im * b.im;

z.im = a.re * b.im + a.im * b.re;

return z;

}

Bir yapıdaki üyelerin hepsi aynı durumda kullanılmayabilir. Üyelerin bir bölümü belirli bir durum için geçerli iken bir kısmı farklı bir durum için geçerlidir. Gereksiz yer harcamalarına karşı union tipi kullanılabilir.

Tanımlama biçimi:

union ad {

tip değişken_1;

tip değişken_2;

...

tip değişken_n

};

Aynı yerde belirtilen alanlardan herhangi biri saklanır. En uzun alan ne ise o kadar yer ayrılır.

union ikisi {

int kisa;

long uzun;

};

union ikisi i;

main()

{

i.uzun = 32768;

printf("%d %ld \n",i.kisa, i.uzun); {-32768 32768 }

}

Değişkene tanımlama anında değer atandığında alanlardan ilki kullanılıyor gibi davranır dil. Bu nedenle atanacak değerin tipine dikkat edilmelidir.

union sayilar {

int i;

float f;

};

union sayilar a = {2}; /* a.i = 2 anlamındadır */

x & y : x ve y tamsayılarının bitlerinin sırayla VE işlemine tutar. (AND)

x | y : x ve y tamsayılarının bitlerinin sırayla VEYA işlemine tutar. (OR)

~ x : x tamsayının her bir bitinin tersini alır (NOT)

x << n : x sayısını n bit sola kaydırır. Boşalan yerlere 0 gelir.

x >> n : x sayısını n bit sağa kaydırır. Boşalan yerlere 0 gelir.

5 & 3 = 1

(101) & (011) = (001)

| = (111) yani 7

5 << 1 = 10 --> (101) shl 1 = (1010)

Hex-Octal gösterim

0xn : n 16 lıdır (HEXADECIMAL) 0x11 : 17

0n : n 8 lidir (OCTAL) 011 : 9

n : n 10 ludur (DECIMAL) 11 : 11

Klavyedeki tuşların durumunu gösterir bilgi bellekten okunduğunda her bitin anlamı şöyledir.

Bit No

0 sağ shift basılı/basılı değil

1 sol shift basılı/basıldı değil

3 alt tuşu basılı/basılı değil

4 scroll tuşu açık/kapalı

5 num lock tuşu açık/kapalı

6 caps lock tuşu açık/kapalı

Bu durumda num lock tuşunun açık olup olmadığını anlamak için okunan bilginin 5. bitinin değerini sınamak gerekecektir. Okunan bilginin x olduğunu varsayr ise;

if (x & 32)

printf("num lock açık");

else

printf("num lock kapalı");

x & 32 işlemine x değerinin 32 sayısı ile maskelenmesi denir. 32 değeri maske diye çağırılır. 32 sayısının 8 bit olduğunu düşünürsel sayının sadece 5. biti bir olup diğerleri sıfırdır.

32 = (0010 0000)

x & 32 işlemi ile x değerinin 5. bitinin bir olup olmaması sınanır. Bir ise sonuç 32 (farklı sıfır), sıfır ise sonuç 0 olur.

#include <dos.h>

main()

{

unsigned int b1;

clrscr();

b1 = peek(0x0040, 0x0017); /* dos.h> */

if (b1 & 32)

printf("Num lock açık\n");

else

getch();

İlgili işlevler

poke (segment, offset, int value) X peek (segment, offset)

pokeb (segment, offset, char value) X peekb(segment, offset)

Bu bilginin kodlaması şöyledir.

bit anlamı

0 - 4 gün

5 - 8 ay

9 -15 yıl (+1970)

Böyle bir bilgiyi çözen program.

#include <dos.h>

main()

{

unsigned int i;

clrscr();

scanf("%d", &i);

printf("%2d", i&0x1f);

i = i >> 5;

printf("/%2d", i&0x1f);

i = i >> 4;

printf("/%4d", i+1970);

}

unsigned max(unsigned) : gönderilen tamsayının düşük sekizlisi ile yüksek sekizlisinden büyüğünü verir

main()

{

unsigned i, j;

i = 0xAA11;

clrscr();

printf("%x %x %x\n", i, swap(i), max(i));

getch();

}

unsigned swap(unsigned a)

{

return (a>>8) | (a<<8);

}

unsigned max(unsigned a)

{

unsigned lo, hi, m;

lo = a & 0x00FF;

hi = a >> 8;

m = (lo>hi) ? lo:hi;

return m;

}

void binary_yaz(unsigned x); { x tamsayısının 2li düzendeki karşılığını yazar }

unsigned copybits(x, b, n) { x sayısının sağdan b. bitinden itibaren n bitini verir}

unsigned ters(x, b, n): { x sayısının sağdan b. bitinden itibaren n bitini tersini alır}

void binary_yaz(word);

word copybits(word x, word b, word n);

word ters(word x, word b, word n);

word rdon(word x, word n);

word sdon(word x, word n);

main()

{

word i, j;

clrscr();

for (i=16; i>0; i--)

printf("%x", i-1);

printf("\n");

i = 0xee;

binary_yaz(i); printf("\n");

j = copybits(i, 5, 4); binary_yaz(j); printf(" copybits(i, 5, 4) \n");

j = ters(i, 5, 4); binary_yaz(j); printf(" ters(i, 5, 4)\n");

j = rdon(i, 4); binary_yaz(j); printf(" rdon(i, 4)\n");

getch();

}

/* x sayısının sağdan b. bitinden itibaren n bitini verir. */

{

word i;

i = x >> (b + 1 - n); /* ilgili bit bloğunun sağa dayalı olacak */

/* biçimde kaydır. */

i = i & ~(~(0) << n); /* sağdaki n bit için maske oluştur */

return i;

} /* End Of copybits */

/* x'in b. bitinden itibaren n bitin tersini alır */

{

word p, r;

p = ~(x);

r = ~(~(0) << n) << (b - n + 1); /* seçilen bitler için maske */

p = p & r;

x = x & ~(r);

return x | p;

/*

8 bit için ters(. ,5,4)

76543210

x = 0110 1000

p = 1001 0111

r = 00111100 ~(~(0) << n) << (b - n + 1)

p = 00010100 p = p & r

x = 0100 0000 x & ~(r)

= 01010100 x | p dönen

} /* End of test */

/* x'i n bit sağa döndürür */

{

word i;

for (i = 1; i <= n; i++)

{

if (x % 2 == 1)

{

x = x / 2;

x = x | 0x8000;

}

else

x = x / 2;

}

return x;

} /* End of rdon */

/* x'i n bit sağa kaydırır. RDon fonksiyonun başka biçimi */

{

word i;

i = copybits(x,n - 1,n);

x = x >> n;

i = i << (16 - n + 1);

return x | i;

} /* End of RDon */

{

int i;

word m;

m = 0x8000;

for (i = 0; i<16; i++) {

if (x & m)

printf("1");

else

printf("0");

m = m >> 1;

}

}

Bir veri bloğunun bellekte bulunduğu adresi içeren (gösteren) veri tipidir. Tanımlama biçimi:

veri tipi *p;

p değişkeni <veri tipi> ile belirtilen tipte bir verinin bellekte saklandığı adresi içerir.

int *iptr;

float *fptr;

Bu kadar tanımla sonucunda bellekte p değişkeni mevcuttur. Ancak işaret ettiği veri bloğu yoktur. Bunun için iki yol vardır. Birincisi kullanılan herhangi bir değişkeni işaret etmek, ikincisi ise veri bloğunu boş belleği kullanarak oluşturmak.

Bu işlemi yapabilmek için var olan değişkenin adresinin bilinmesi gerekmektedir.

& işleci : Bir değişkenin adresinin belirlenmesi için kullanılır. Kullanım biçimi:

&değişken

main()

{

int i;

int *iptr;

i = 5;

iptr = &i;

clrscr();

printf("i değişkeninin adresi %p\n", &i);

printf("iptr değişkeninin değeri %p\n", iptr);

}

Bellek modeline göre SSSS:OOOO veya OOOO biçiminde adres yazar.

8FF8:1000

Bu yolla veriler için dinamik yer ayırılır. Bunun için malloc işlevi kullanılır

void *malloc(n) : Boş bellekten n byte yer ayırıp başlangıç adresini döndürür.

iptr = (*int) malloc(2);

Bir işaretçinin gösterdiği adresteki veriye erişmek için işaretçi değişkeninin önüne * karakteri konur.

main()

{

int i;

int *iptr;

iptr = &i;

*iptr = 8;

printf("i değişkeninin değeri %d\n", i);

printf("iptr adresinin içeriği %d\n", *iptr);

}

Ekranda çıktı :

i değişkeninin değeri 8

iptr adresinin içeriği 8

İşaretçi değişkenler üzerinde toplama ve çıkartma işlemleri (++, --) geçerlidir. Ancak eklenecek değer tamsayı olmalıdır.

İşaretçi değişkenin değeri 1 arttırıldığı zaman değişken bir sonraki veri bloğunu işsaret eder. Değişkenin alacağı yeni değer işaretçi değişkenin ne tip bir veri bloğunu işaret ettiğine bağlıdır.

int *iptr, i;

...

iptr = &i; i değişkenin adresinin 1000 olduğunu varsayalım. iptr nin değeri 1000 dir.

iptr++; iptr nin değeri 1002 olur. ( int değeri işaret ettiği için)

aynı örneği double için yaparsak

double *iptr, i;

...

iptr = &i; i değişkenin adresinin 1000 olduğunu varsayalım. iptr nin değeri 1000 dir.

int *iptr, i, j;

...

iptr = &i; i değişkenin adresinin 1000 olduğunu varsayalım. iptr nin değeri 1000 dir.

iptr++ ; bir sonraki veri bloğunu göster

(*iptr)++; iptr değişkeninin gösterdiği adresteki değeri 1 arttır

İşarteçiler üzerinde geçerli aritmetik yardımıyla dizilere işaretçi değişkenler ile erişmek mümkündür.

#include <stdio.h>

main()

{

int i[10], j;

int *iptr;

for (j=0; j<10; j++)

i[j]=j;

/* Dizinin başlangıç adresine erişmek için ilk elemanın adresi kullanılabilir &i[0] veya doğrudan */

iptr = i;

clrscr();

for (j=0; j<10; j++) {

printf("%d ", *iptr);

iptr++;

}

printf("\n");

/* iptr artık dizinin başını göstermez */

iptr = i;

for (j=0; j<10; j++)

printf("%d ", *(iptr+j));

printf("\n");

/* iptr hala dizinin başını gösterir */

getch();

}

#include <stdio.h>

main()

{

char *a="1234567890";

char b[11];

char *p1, *p2;

printf("%s\n", a);

p1 = a;

p2 = b;

while (*p1 != '\0') {

*p2 = *p1;

p1++;

p2++;

}

printf("%s\n", b);

}

Şu ana yazdığımız işlevlerde gönderilen parametrelerin (diziler hariç) değerlerinin değiştirilmesi mümkün değil idi. İşlev çağırıldığı zaman parametrelerin bir kopyası çıkartılıp işleve gönderiliyordu. Bir işlevin birden fazla değer gönderebilmesi için işaretçilere gereksinimiz vardır.

void arttir(int);

main()

{

int i;

i = 5;

printf("öncesi %d\n", i);

arttir(i);

printf("sonrası %d\n", i);

getch();

}

void arttir(int k)

{

k++;

}

Çıktı :

öncesi 5

sonrası 5

Gönderilen parametrenin kopyası işleve gönderildiği için işlev içerisinde yapılan değişiklikler işlevin çağırıldığı yeri etkilemez. Eğer parametredeki değişikliklerin işlevin çağırıldığı yerde de geçerli olmasını istiyorsak işleve parametrenin adresini göndermek gerekir.

void arttir(int*);

main()

{

int i;

i = 5;

printf("öncesi %d\n", i);

arttir(&i);

getch();

}

void arttir(int *k)

{

(*k)++;

}

öncesi 5

sonrası 6

int deger(char *s, int *konum)

konum = -1 ise tüm karakterler rakam

>=0 ise geçersiz karakterin konumu

#include <stdio.h>

#include <conio.h>

#define N 20

void degistir (int *, int *);

main()

{

int s[N];

int i, k;

clrscr();

for (i=0; i<N; i++) {

s[i] = rand() % 100;

printf("%4d",s[i]);

}

printf("\n");

k=1;

do {

k=0;

for (i=0; i<N-1; i++)

if (s[i] > s[i+1]) {

degistir (&s[i], &s[i+1]);

k = 1;

}

} while (k);

for (i=0; i<N; i++)

printf("%4d",s[i]);

printf("\n");

getch();

}

void degistir (int *a, int *b)

{

int gec;

gec = *a;

*a = *b;

*b = gec;

}

a[i] ile *(a+i) ifadeleri aynı anlamı taşır.

#include <stdio.h>

#include <conio.h>

#define N 5

float ort (int *);

main()

{

int s[N];

int i, k;

clrscr();

for (i=0; i<N; i++) {

s[i] = rand() % 100;

printf("%4d",s[i]);

}

printf("\n");

getch();

}

float ort (int *a)

{

int i;

float t = 0;

for (i=0; i<N; i++)

t = t + *(a+i);

return t/N;

}

int *i;

i = (int *) malloc(2000) ; 2000 byte yer ayırıp bloğun başlangıç adresini i 'ye atar

( 1000 elemanlı int dizisi )

double *x;

x = (double *) malloc(8*2000); 2000 elemanlı double dizi

i = (int *) malloc(1000*sizeof(int)) ; 1000 tane int değer içerecek bellek uzunluğu

x = (double *) malloc(2000*sizeof(double)); 2000 elemanlı double dizi

#include <stdio.h>

#include <conio.h>

#define N 8

float ort (int []);

main()

{

int *s;

int i, k;

s = (int *) malloc(2*N);

clrscr();

for (i=0; i<N; i++) {

s[i] = rand() % 10;

printf("%4d",*(s+i));

}

printf("\n");

printf("Ortamala = %.2f\n",ort(s));

getch();

}

float ort (int a[])

{

int i;

float t = 0;

for (i=0; i<N; i++)

t = t + a[i];

return t/N;

}

Daha önce yapılan bir örnekte ay isimleri bir dizide saklanmıştı.

main()

{

char *aylar[] = {"", "Ocak", "ªubat", "Mart", "Nisan",

"Mayıs", "Haziran", "Temmuz", "Ağustos",

int i;

printf("Ayın sırasını gir "); scanf("%d", &i);

if (i>0 && i<13)

printf("%s\n", aylar[i]);

getch();

}

Benzer şekilde

float *a[100];

tanımlaması her bir elemanı bellekte bir 'float' sayıyı gösteren işaretçi olan 100 elemanlı bir dizidir.

main()

{

int i;

int *iptr;

int **iptrptr;

i = 5;

iptr = &i;

iptrptr = &iptr;

clrscr();

printf(" i ve &i : %d %p\n", i, &i);

printf(" *iptr ve iptr : %d %p\n", *iptr, iptr);

printf("*iptrptr ve iptrptr : %p %p\n", *iptrptr, iptrptr);

getch();

}

Ekrana çıktı:

i ve &i : 5 8FDD:1000

*iptr ve iptr : 5 8FDD:1000

*iptrptr ve iptrptr : 8FDD:1000 8FDD:0FFC

Bir işaretçi işleve parametre olarak gönderildiğinde basit değişken gibi değişkenin kopyası alınıp gönderiliyordu. Yapının büyük olduğu durumlarda bu da sorun çıkartır. İşaretçinin bir yapı verisini göstermesi.

struct ogrenci{

char no[10];

int notu;

};

struct ogrenci *a

Tanımlamasında a değişkenini oluşturan alanlara erişmek için, bilinen yol:

*a.notu=56;

strcpy((*a).no, "95001");

Bunun farklı kullanımı:

a->notu=56;

strcpy(a->no, "95001");

#include <stdio.h>

typedef struct {

char adi[35];

char adres1[40];

char adres2[40];

char tel[15];

float borc;

} kisiler;

void yaz(kisiler *z);

main()

{

kisiler a;

clrscr();

printf("Adını gir : "); gets(a.adi);

printf("Adres-1 : "); gets(a.adres1);

printf("Adres-2 : "); gets(a.adres2);

printf("Telefonu : "); gets(a.tel);

printf("Borcu : "); scanf("%f", &(a.borc));

yaz(&a);

}

void yaz(kisiler *z)

{

clrscr();

printf("Adı : "); puts(z->adi);

printf("Adresi : "); puts(z->adres1);

printf(" : "); puts(z->adres2);

printf("Telefonu : "); puts(z->tel);

printf("Borcu : "); printf("%.0f\n", z->borc);

}

Üç boyutlu dizi tanımı ve kullanımı.

Üç boyut --> Gerilim - Akım - Zaman

Örnek 9.6.1: Tek boyutlu diziyi üç boyutlu gibi kullanma.

/* Üç boyutlu dinamik dizi kullanımı. Her boyut farklı uzunlukta

Dizi tek boyutlu gözüküyor. Ancak indis, hesaplanarak bulunuyor

Yani

*(a + i*y*z + j*z +k)

^ ^

^ ^ 3. boyutun uzunluğu

^2. boyutun uzunluğu

şeklinde kullanılabilir.

*/

#define x 4

#define y 5

#define z 9

void matris_yaz(int *);

main()

{

int *a;

int i, j, k;

a=(int *) malloc(x * y * z * sizeof(int)); /* eleman sayisi kadar yer ac */

clrscr();

for (i=0; i<x; i++) {

printf("i = %d \n", i);

for (j=0; j<y; j++) {

for (k=0; k<z; k++) {

*(a + i*y*z + j*z +k) = i*j*k;

printf("%5d ",*(a + i*y*z + j*z +k));

}

printf("\n");

}

}

matris_yaz(a);

}

void matris_yaz(int *m)

{

int i, j, k;

clrscr();

for (i=0; i<x; i++) {

printf("i = %d \n", i);

for (j=0; j<y; j++) {

for (k=0; k<z; k++) {

printf("%5d ",*m);

*m++;

}

printf("\n");

}

getch();

}

}

/* Uc boyutlu dinamik dizi kullanimi. Her boyut farkli uzunlukta

Bu yontem ile diziye normal dizi gibi erismek mumkun

Yani

a[i][j][k]

seklinde kullanilabilir.

*/

#define x 8

#define y 4

#define z 10

main()

{

/*

typedef int *boyut1;

typedef boyut1 *boyut2;

typedef boyut2 *boyut3;

boyut3 a;

*/

double ***a;

int i,j,k;

a=(double *) malloc(x*sizeof(double*)); /* 1. boyut icin yer ayir (işaretçiler) */

for (i=0; i<x; i++) /* 2. boyut icin yer ayir. (işaretçiler) */

*(a+i)=(double *) malloc(y*sizeof(double*)); /* 1. boyutun her elemani n */

/* elemanli diziyi gosterir */

for (i=0; i<x; i++) /* 3. boyut icin yer ayir (matrisin elemanlar) */

for (j=0; j<y; j++)

*(*(a+i) + j) = (double *) malloc(z*sizeof(double));

clrscr();

for (i=0; i<x; i++)

for (j=0; j<y; j++)

for (k=0; k<z; k++)

*(*(*(a + i) + j) + k) = i*j*k;

for (i=0; i<x; i++) {

printf("i = %d \n", i);

for (j=0; j<y; j++) {

for (k=0; k<z; k++)

printf("%4.1f ",a[i][j][k]);

printf("\n");

}

getch();

}

}

#include <dos.h>

#include <stdio.h>

char far *ekran;

void kaydir_Y(void);

void kaydir_A(void);

void main()

{

int i, j;

char c;

ekran = MK_FP(0xB800, 0);

clrscr();

for (i=0; i<25; i++)

for (j=0; j<80; j++)

ekran[160*i+2*j] = 65+i;

while (1) {

c = toupper(getch());

switch(c) {

case 'A' : /* yukari */

kaydir_Y();

break;

case 'Z' : /* asagi */

kaydir_A();

break;

case 'Q' : exit(0);

}

}

}

void kaydir_Y(void)

{

int i, j;

for (i=8; i<=12; i++)

for (j=30; j<60; j++)

ekran[160*(i-1) + 2*j] = ekran[160*i + 2*j];

}

void kaydir_A(void)

{

int i, j;

for (i=12; i>=8; i--)

for (j=30; j<60; j++)

ekran[160*(i+1) + 2*j] = ekran[160*i + 2*j];

}

İşaretçinin bir işlevin bulunduğu adresi içermesi durumudur. Normal işaretçi gibi işlevin adresini içeren değişken tanımı yapılmalıdır. Örneğin;

int (*fnptr) (int, int)

fnptr değişkeni iki tane int parametresi olup bir int değer geri gönderen bir işlevin adresini içerebilir.

(int *fnptr (int, int) : iki int parametresi olup int işaretçi geri gönderir )

int kare(int);

int kub(int);

main()

{

int (*islem)(int); /* bir int değer alıp geriye int değer gönderen bir işlevin adresi */

int i;

char c;

clrscr();

printf("1 / 2 : kare / küb hesabı : ");

c = getch();

printf("\nSayıyı gir : ");

scanf("%d", &i);

if (c == '1')

islem = kare; /* kare işlevinin adresi islem değişkenine kopyalanır */

else

islem = kub;

printf("Sonuç = %d\n", islem(i));

getch();

}

int kare(int s)

{

return s*s;

}

int kub(int s)

{

return s*s*s;

}

İşaretçiler void olarak tanımlanabilir. Bu biçimde tanımlanan işaretçilerin gösterdiği adresteki değere erişmek için veri tipi belirtilmelidir.

main()

{

void *a;

a = (char*) malloc(10);

strcpy(a,"12345");

printf("%s\n", a);

free(a);

a = (double*) malloc(sizeof(double));

*(double*)a = 3.123; /* değere erişirken veri tipi belirt */

printf("%f\n", *(double *)a);

getch();

}

int main()

{

int i;

for(i = 1 ; i < 10 ; i++)

{

if (i == 5)

break;

printf("%d\n", i);

}

for(i = 1 ; i < 10 ; i++)

{

if (i == 5)

continue;

printf("%d\n", i);

}

}

void gotoxy(int x, int y)

gotoxy(25, 23);

printf("Bir tuşa basınız.");

wherex(), wherey() : Bulunulan yer

void exit(int durum); : Dosyalar kapatılır, durum parametresinin değeri programın çağırıldığı yere geri gönderilir.

Gidilecek yerin tanımlanması gerekir. Kulanım şekli;

goto son programın akışı son: etiketinin alduğu yerden devam eder

...

son :

return;

#include <stdlib.h>

main()

{

int a[10][10];

int i, j;

randomize();

for (i = 0; i<10; i++)

for (j = 0; j<10; j++)

a[i][j] = (rand() % 100) - 20;

for (i = 0; i<10; i++)

for (j = 0; j<10; j++)

if (a[i][j] < 0)

goto bulundu;

printf("Sıfırdan küçük sayı yok\n");

goto son;

bulundu:

printf("Sayının konumu ve değeri (%d, %d) = %d \n",i, j, a[i][j]);

son:

return 0;

}

mantıksal ifade doğru is değişkene ifade1, yanlış ise ifade2 değeri atanır.

a = (i == 5) ? 1 : 0;

Eğer i'nin değeri 5 ise a'ya 1, aksi halde 0 atanır. Aynı ifade açık olarak yazılırsa;

if (i ==5)

a = 1;

else

a = 0;

main()

{

int a;

int i, j;

scanf("%d%d", &i, &j);

a = (i > j) ? i : j;

printf("%d\n", a);

}

* / % + - << >> & ^ |

a = a işleç b ile

a işleç= b

aynı anlamı taşır.

Birden fazla deyimin aynı ifadede yürütülmesini sağlar. İfade tek bir sonuç verecek ise parantez içerisine alınmalıdır. İfadeler soldan sağa yürütülür ve son ifade parantez içi ifadenin değeri olur.

i = (5, 3, 8); i = 8

i = (j = 2; j = j + 5); i = 7

for döngüsünün bölümlerinde birden fazla deyim yürütmede kullanılır.

for (t = 0, i = 0; i<100; i++)

t = t + i;

(type cast)

Bir değerin tipinin geçici olarak değiştirmek mümkündür. Kullanım şekli,.

(veri tipi) ifade;

ifade (değişken, sabit) tipi belirtilen tipe dönüştürülür.

#include <stdlib.h>

main()

{

float a, b;

int i, j;

i = 500;

j = 500;

a = i * j;

b = (float) i*j;

printf("%f %f\n", a, b);

}

-12144.000000 250000.000000

#include <stdlib.h>

main()

{

char c;

while ((c=getch()) != 'S')

printf("%c", c);

printf("\n%c tuşuna bastınız\n", c);

getch();

}

((c=getch()) != 'S') ifadesinde ilk önce en içteki parantez c = getch() yürütülür. Daha sonra karşılaştırma işlemi yapılır.

İfade içerisinde değişkenin

ardında ise değişkenin değeri ifadede kullanılır ve değeri bir arttırılır

önünde ise değişkenin değeri değeri bir arttırılır ve yeni değeri ifadede kullanılır.

i = 2;

k = 5*i++; --> k = 10

k = 5*++i; --> k = 15

#define kub(x) ((x)*(x)*(x))

main()

{

int i;

i = 5;

printf("%d \n", kub(i));

}

Makro tanım satırında parametrelerin parantez içerisine alınması unutulmalı.

Makro kub(i+1) biçiminde çağırıldığında, i=2 için

((x)*(x)*(x)) --> (i+1)*(i+1)*(i+1) --> 27

(x * x * x) --> (i+1* i+ 1* i+1) --> 6

#define ustal(a, b) (pow((a), (b)))

Basit grafik işlemleri nasıl gerçekleştirilir (sorumlu değiller).

Normal çalışma anında text ekranda (25, 80) boyutlarında.

* void textbackground(int newcolor); : alt zemin rengi

* void textcolor(int newcolor); : yazı rengi

* void textattr(int newattr); 8 bitlik sayı. hem alt zemin hem de yazı rengi

verilir Bbbbffff (B = blink)

* void highvideo(void); Yazı parlaklığı

* void lowvideo(void);

* void normvideo(void);

Bu işlevler doğrudan ekrana yazan deyimlere yöneliktir (cprintf, cput)

#include <conio.h>

main()

{

int i;

textbackground(BLACK);

clrscr();

for (i=0; i<=15;i++) {

textcolor(i);

cputs("HÜSEYİN PEKTAŞ\r\n");

}

getch();

}

/*

* void far initgraph(int far *graphdriver, int far *graphmode, char far *pathtodriver);

Grafik sistemini verilen degerlere gore ayarlar. Grafik komutlarini kullanmadan once calistirilmalidir.

* closegraph; Grafik sistemini kapatir.

* graphresult: int; Grafik islemi ile ilgili bilgi verir.

* char *far grapherrormsg(int errorcode); Belirtilen grafik hatasi icin mesaji verir.

* line(x1, y1, x2, y2);

* lineto(x, y); Bulunulan yerden (x,y) ye kadar çizer

* linerel(x, y); Bulunulan yerin (x,y) ötesine kadar çizer

* moveto(x, y);

* void far cleardevice(void); Grafik ekranını siler

* circle(x, y , r);

* putpixel(x, y, renk);

* getpixel(x, y); Belirtilen noktanin piksel degerini verir

* getx; Bulunulan

* gety; noktalar

* getmaxx; Maksimum olabilecek

* getmaxy; noktalar

* outtext(char far *) : Bulunulan yere metni yazar

* outtextxy(x, y, char far *) : Belirtilen yere metni yazar

* int far getcolor(void); : çizim rengi öğren

* void far setcolor(int color); : çizim rengini değiştir

• void far setbkcolor(int color);: alt zemin rengini değiştir

#include <graphics.h>

#include <stdlib.h>

#include <stdio.h>

#include <conio.h>

main()

{

int gd, gm, hata;

int x, y;

gd = DETECT; /* ekran sürücüsünü otomatik tanı */

/* CGA, HERC, VGA..*/

initgraph(&gd, &gm, "c:\\diller\\tc3\\bgi\\");

/* gd gm

VGA ¦ VGALO ¦ 0 ¦ 640 x 200 ¦ 16 color¦ 2

9 ¦ VGAMED ¦ 1 ¦ 640 x 350 ¦ 16 color¦ 2

¦ VGAHI ¦ 2 ¦ 640 x 480 ¦ 16 color¦ 1

*/

hata = graphresult();

if (hata != grOk) /* grOk = 0 tanımlı */

{

printf("Grafik hatası: %s\n", grapherrormsg(hata));

getch();

exit(1);

}

x = getmaxx();

y = getmaxy();

setbkcolor(EGA_RED);

setcolor(EGA_YELLOW);

cleardevice();

line(0, 0, 0, y);

line(0, y, x, y);

line(x, y, x, 0);

line(x, 0, 0, 0);

getch();

cleardevice();

moveto(50, 50);

lineto(50, 100);

lineto(100,100);

lineto(100,50);

lineto(50, 50);

getch();

closegraph();

}

#include <graphics.h>

#include <stdlib.h>

#include <stdio.h>

#include <math.h>

double fonk(double x);

double fonk1(double x);

main()

{

int gd, gm, hata;

double x, y;

int orgx, orgy;

gd = DETECT;

initgraph(&gd, &gm, "c:\\diller\\tc3\\bgi\\");

hata = graphresult();

if (hata != grOk)

{

getch();

exit(1);

}

orgx = 20;

orgy = getmaxy() / 2;

line(0, orgy, getmaxx(), orgy); /* x ekseni */

line(20, 0, 20, orgy+50); /* y ekseni */

outtextxy(getmaxx()-50, orgy-10, "Zaman");

outtextxy(22, 0, "Volt");

for (x = 0; x< 6.28; x = x + 0.005) {

y = fonk1(x);

putpixel(orgx + 80*x, orgy - y, 2); /* renk yeşil EGA_GREEN*/

/* - çünkü eksenin üzerinde çizsin */

}

getch();

closegraph();

}

double fonk(double x)

{

double y;

y = 100 * sin(10 * x);

return y;

}

double fonk1(double x)

{

double y;

y = 1 - exp(-x);

return 200*y;

}

Text kütüğü :

- karakterlerden oluşur.

- her satırın sonunda satır sonunu gösterir özel karakter '\n' vardır.

- kütüğün sonunda kütük sonunu gösterir özel karakter 'eof' vardır.

Örnek:

Birinci satır<\n>

Bu da ikincisi<\n><eof>

Bir kütüğü kullanmadan önce iki işlemim yapılması germektedir. Kütük ile ilgili işaretçinin tanımlanması ve kütüğün açılması.

Tanımlı FILE tipinde işaretçi değişken tanımlayarak ilk işlem gerçekleştirilir.

FILE *kp; /*FILE yapısı stdio.h içerisinde tanımlı */

İkinci aşamada kütük açma deyimi kullanılır.

kp = fopen(kütük adı, mod)

kütük adı : açmak istediğimiz kütüğün adı (string). Büyük - küçük harf ayrımı yok.

mod : kullanım amacı (string). Okuma, yazma değişiklik ...

r : okumak için

w : yazmak için. Kütük yok ise oluşturulur, var ise içeriği silinir.

a : eklemek için. Kütük yok ise oluşturulur , var ise sondan itibaren yazılır

r+ : Var olan bir kütüğü okumak ve yazmak için

w+ : Okumak ve yazmak için yeni bir kütük oluştur. Dosya var ise içeriği silinir.

#include <stdio.h>

main()

{

FILE *kp;

char *s;

int i;

kp = fopen("dene", "w"); /* NULL ise işlem başarısız */

if (kp == NULL)

exit(1);

for (i=0; i<5; i++) {

gets(s);

fprintf(kp, "%s\n", s);

}

getch();

fclose(kp); /* kütüğü kapatır. Program sona erdiğinde otomatik kapatılır */

/* fcloseall() hepsini kapatır. Dönen , kapanan kütük sayısı. Hata var ise EOF döner

*/

}

Yazarken kullanılan fprintf deyiminin çalışması printf gibidir. Sadece ilk parametre olarak kütük değişkenini vermek gerekir.

Benzer kütük işlevleri

int fgetc(FILE *stream);

int fputc(int c, FILE *stream);

char *fgets(char *s, int n, FILE *stream); n-1 karakter veya satır sonuna kadar okur

Örnek 12.1.2: Kütükten okuma

#include <stdio.h>

main()

{

FILE *kp;

char *s;

int i;

kp = fopen("dene", "r");

if (kp == NULL)

exit(1);

clrscr();

for (i=0; i<5; i++) {

fscanf(kp, "%s", s);

printf("%s\n", s);

}

/* Kütükteki kayıt sayısı bilimiyor ise */

rewind(kp);

/* fseek(stream, 0L, SEEK_SET)

SEEK_SET 0 baştan

SEEK_CUR 1 bulunulan yerden

SEEK_END 2 sondan

*/

fscanf(kp, "%s", s);

while (!feof(kp)) {

printf("%s\n", s);

fscanf(kp, "%s", s);

}

getch();

}

int feof(FILE *) : kütüğün sonuna erişilmiş ise sıfırdan farklı bir değer alır. Aksi halde sıfırdır.

rewind(FILE *) : kütük işaretçisinin (kütükteki hangı kayıdın okunacağı bilgisi) kütüğün başını göstermesini sağlar.

Örnek 12.1.3: Ekleme ve okuma

a+ modunda kütük aç. + eklenmez ise kütük işaretçisi kütük başına taşınmıyor

#include <stdio.h>

main()

{

FILE *kp;

char *s;

int i;

kp = fopen("dene", "a+");

if (kp == NULL)

exit(1);

clrscr();

for (i=0; i<2; i++) {

gets(s);

fprintf(kp, "%s\n", s);

}

rewind(kp);

fscanf(kp, "%s", s);

while (!feof(kp)) {

printf("%s\n", s);

fscanf(kp, "%s", s);

getch();

}

getch();

}

kütüğün ismi matrisa.dat

matris elemanları double

boyut 4x3

#define SAT 4

#define SUT 3

#include <stdio.h>

main()

{

FILE *kp;

double a[SAT][SUT];

int i, j;

kp = fopen("matrisa.dat", "r");

if (kp == NULL)

exit(1);

for (i=0; i<SAT; i++)

for (j=0; j<SUT; j++)

fscanf(kp, "%lf", &a[i][j]);

clrscr();

for (i=0; i<SAT; i++) {

for (j=0; j<SUT; j++)

printf("%8.1f", a[i][j]);

printf("\n");

}

getch();

}

1-exp(-x) fonksiyonu 0-10 aralığında 0.02 adımlarla hesaplanıp kütüğe yazılıyor

#include <stdio.h>

#include <math.h>

#define ADIM 0.02

#define T0 0

#define TS 10

main()

{

FILE *kp;

double f, t;

kp = fopen("sonuc.dat", "w");

if (kp == NULL)

exit(1);

for (t=T0; t<TS; t = t + ADIM) {

f = 1 - exp(-t);

fprintf(kp, "%6.3f %12.8f\n", t, f);

printf("%6.3f %12.8f\n",t, f);

}

getch();

}

Kütük işaretçisi değişiklik yapılacak kaydı göstermelidir. Ayrıca yeni bilgi eski bilgi ile aynı olmalıdır. Bu nedenle text kütüklerde değişiklik başvural bir şey değil. Gerektiği durumlarda kayıtlar geçici olarak başka bir kütüğe yazılır.

int remove(const char *k_adi) : kütüğü siler

int rename(const char *eski, const char *yeni) : kütüğün ismi değiştirilir

#include <stdio.h>

#include <stdlib.h>

void degistir(int *, int *);

{

char dosyaadi[64];

FILE *fp;

char c;

long toplam = 0;

int frek[2][26] = {0,};

int i, j, k;

for (i=0; i<26; i++)

frek[0][i] = 65 + i;

if (argc<2) {

printf("Dosya adını belitmediniz\n");

exit(1);

}

else

strcpy(dosyaadi, argv[1]);

fp = fopen(dosyaadi, "r");

while (!feof(fp)) {

c = toupper(fgetc(fp));

if (c >= 'A' & c <='Z' )

frek[1][c - 'A']++;

}

for (i = 0; i < 26; i++)

toplam = toplam + frek[1][i];

clrscr();

printf("İncelenen Dosya : %s\n", dosyaadi);

printf("Toplam harf : %ld", toplam);

/* Çoktan aza doğru sırala */

do {

k = 0; /* bayrak */

for (i=0; i < 25; i++)

if (frek[1][i] < frek[1][i+1] ) {

k = 1;

degistir(&frek[0][i], &frek[0][i+1]);

degistir(&frek[1][i], &frek[1][i+1]);

}

} while (k == 1);

for (i = 0; i < 26; i++) {

if (i<13)

gotoxy(1, 5+ i);

else

gotoxy(40, 5 + i - 13);

printf("%c: %6d %5.3f",frek[0][i] , frek[1][i], (float)frek[1][i]/toplam);

}

getch();

}

{

int c;

c = *a;

*a = *b;

*b = c;

}

İncelenen Dosya : classics.txt

Toplam harf : 122850

E: 14657 0.119 M: 2870 0.023

T: 10449 0.085 F: 2630 0.021

A: 9902 0.081 P: 2440 0.020

I: 9889 0.080 Y: 2292 0.019

S: 9504 0.077 W: 2257 0.018

O: 9492 0.077 G: 2172 0.018

N: 8521 0.069 B: 1779 0.014

R: 7706 0.063 V: 1279 0.010

H: 6215 0.051 K: 1260 0.010

L: 5333 0.043 Z: 288 0.002

D: 4463 0.036 J: 236 0.002

C: 3760 0.031 X: 218 0.002

U: 3121 0.025 Q: 117 0.001

- Veriler sabit uzunluktaki bloklar (kayıt) şeklinde saklanır.

- Veriler karekterler dizisi biçiminde saklı.

- Değişkenlerin içeriği bellekte saklanış biçimiyle kütüğe yazıldığı için okuma/yazma işlemleri text kütüklere göre daha hızlı.

- Aynı sebepten dolayı veriler kütükte daha az yer kaplar.

- Gerçel sayılarda hassasiyet kayıbı yok.

- İstenilen kayıda doğrudan erişmek mümkün.

Bilgiler sabit uzunlukta saklandığı için değişiklik anında kayıt bozulması yok

İstenilen bilgiye erişmesi kolay.

fwrite ve fread deyimleri kullanılır

veri_ptr : Yazılacak veriye işaretçi

uzunluk : Yazılacak verinin uzunluğu

kac_tane : Verinin kaç defa ard arda yazılacağı

Kütüğe uzunluk * kac_tane kadar byte yazılır. Dönüş değeri

yazılan veri sayısı ( byte değil)

#include <stdio.h>

#include <math.h>

#include <errno.h>

typedef struct {

char no[11];

int notu;

} ogryapi;

FILE *kp;

ogryapi ogr;

void giris(void);

void liste(void);

main()

{

int i;

char c;

kp = fopen("ogr.dat", "r+");

if (kp == NULL) {

printf("%d\n", errno); /* 2 ise file not found */

kp = fopen("ogr.dat", "w+");

}

do {

clrscr();

fseek(kp, 0, 2);

printf("Dosya uzunluğu %ld\n", ftell(kp));

printf("1-Giriş\n2-Liste\n3-Çıkış\n");

c = getch();

switch (c) {

case '1': giris(); break;

case '2': liste(); break;

case '3': exit(0);

};

} while (1);

void giris(void)

{

int i;

clrscr();

printf("Öğrenci no : "); scanf("%s", ogr.no);

printf(" Notu : "); scanf("%d", &ogr.notu);

i = atoi(ogr.no);

fseek(kp, (i-1)*sizeof(ogryapi), 0);

fwrite(&ogr, sizeof(ogryapi), 1, kp);

fflush(kp);

/*int fflush(FILE *) tampon bllektekiler diske yazılır

int flushall(void)

*/

}

void liste(void)

{

clrscr();

fseek(kp, 0, 0);

fread(&ogr, sizeof(ogryapi), 1, kp);

while (!feof(kp)) {

printf("%s %d\n", ogr.no,ogr.notu);

fread(&ogr, sizeof(ogryapi), 1, kp);

}

getch();

}

#include <stdlib.h>

#include <stdio.h>

#define MAX 10

FILE *kp;

int a[MAX];

void giris(void);

void liste(void);

main()

{

Önceki örnek gibi

}

void giris(void)

{

int i;

clrscr();

for (i=0; i<MAX; i++)

a[i] = rand() % 100;

fseek(kp, 0, 0);

fwrite(a, sizeof(int), MAX, kp);

}

void liste(void)

{

int i;

clrscr();

fseek(kp, 0, 0);

fread(a, sizeof(int), MAX, kp);

for (i=0; i<MAX; i++)

printf("%d ", a[i]);

printf("\n");

getch();

}

/* PC deki paralel porta erişim

oku : paralel portu okur. Eski tip portlar çift yönlü olmadığı için

( 4-bit , bi-directiona, EPP, ECP )

yaz : paralel port data uçlarına bilgi gönderir

oku_yaz : durum uçlarından okuduğunu veri uçlarına gönderir

*/

#include <stdio.h>

#include <dos.h>

#include <conio.h>

typedef unsigned word;

void binary_yaz(word);

void oku(void);

void yaz(void);

void oku_yaz(void);

word pdata=0x378;

word pstat=0x379;

word bout, bin;

char c;

main()

{

do {

clrscr();

printf("1 - Oku\n");

printf("2 - Yaz\n");

printf("4 - Çık\n");

c = getch();

switch(c) {

case '1' : oku(); break;

case '2' : yaz(); break;

case '3' : oku_yaz(); break;

case '4' : exit(0);

}

} while (1);

}

void yaz(void)

{

clrscr();

printf("Gönderilecek veri :");

scanf("%d", &bout);

binary_yaz(bout); printf("\n");

outport(pdata, bout);

c = getch();

}

void oku(void)

{

clrscr();

do {

bin = inportb(pstat);

binary_yaz(bin);

printf(" %d\n", bin);

c = getch();

} while (c != 'q');

}

void oku_yaz(void)

{

clrscr();

do {

bin = inportb(pstat);

gotoxy(1,8) ; printf("Okunan = ");

binary_yaz(bin);

outport(pdata, bin);

gotoxy(1,9) ; printf("Yazılan = ");

binary_yaz(bin);

printf(" %d\n", bin);

c = getch();

} while (c != 'q');

}

void binary_yaz(word x)

{

word i;

word m;

m = 0x8000;

for (i = 0; i<16; i++) {

if (x & m)

printf("1");

else

printf("0");

m = m >> 1;

}

printf(" ");

}

Intel 8086 Registers

Pointer Registers Stack Registers

SI (ESI) Source Index SP (ESP) Stack Pointer

DI (EDI) Destination Index BP (EBP) Base Pointer

IP Instruction Pointer

FLAGS - Intel 8086 Family Flags Register

#include <dos.h>

#include <stdio.h>

main()

{

union REGS a;

clrscr();

a.h.ah = 0x2A; /* Dos servislerinden 2Ah = get system date */

int86(0x21,&a,&a); /* int 21h dos servisleri */

printf("makinanin tarihi = %d/%d/%d\n", a.h.dl, a.h.dh, a.x.cx);

a.h.ah = 0x36; /* Diskteki bos alan */

a.h.dh = 0; /* bulunulan, A=1 */

int86(0x21,&a,&a);

printf("makinanadaki yer = %ld\n", (long)a.x.ax*a.x.bx*a.x.cx);

getch();

}

Örnek : 1996-97 2.dönem vize

/*Soru 1 */

#include <stdio.h>

#include <string.h>

char *kelime(char *);

main()

{

char *cumle = "ali zil caldi mi";

char *s, *kelimeler[20];

int i, kk = 0;

clrscr();

/* yol 1:

s = kelime(cumle);

while (strlen(s)) {

strcpy(kelimeler[kk++], s);

s = kelime(cumle);

}

*/

/* yol 2: strtok islevini kullanarak

s = strtok(cumle, " ");

while (s !=NULL) {

strcpy(kelimeler[kk++], s);

s = strtok(NULL, " ");

}

*/

for (i=kk-1; i>=0; i--)

printf("%s ", kelimeler[i]);

getch();

}

char *kelime(char *s)

{

char a[20], *b, d[20];

int i;

while (s[0] == ' ')

s++;

strcpy(d, s);

b = strchr(s, ' ');

if (b == NULL)

strcpy(a, s);

else

{

i = abs(b-s);

strncpy(a, d, i);

a[i] = '\0';

}

strcpy(s, b);

return a;

}

/* Soru 3

struct veriler {

double ka, ya, yg;

};

struct veriler a[60000];

for (i=0; i<60000; i++)

if (a[i].ka == a[i].ya)

printf("%f %f\n",i*20, a[i].ka);

Soru 3*/

struct yapi {

char adi[21];

struct yapi *ptr;

};

.....

#include <stdlib.h>

#include <string.h>

struct listyapi {

char adi[21];

struct listyapi *sonraki;

};

typedef struct listyapi listnode;

typedef listnode *listptr;

{

listptr c;

c = headnode;

*prevnode = c;

while ((c->sonraki != NULL)) {

c = c->sonraki;

if (strcmp(c->adi, searchthis) >= 0) break;

*prevnode = c;

}

}

/* prevnode kayıdı newnode kayıdını, newnode kayıdı prevnode'nin daha önce gösterdiği kayıdını gösterir. */

{

listptr newnode, prevnode;

newnode = malloc(sizeof(listnode)); /* yeni kayıda yer a‡ */

seeklist(newnode->adi, &prevnode); /* listedeki yerini bul */

newnode->sonraki = prevnode->sonraki; /* listeye ekle */

prevnode->sonraki = newnode;

}

{

listptr newnode, prevnode;

seeklist(s, &prevnode);

newnode = prevnode->sonraki;

prevnode->sonraki = newnode->sonraki;

free(newnode);

}

{

listptr currentnode;

currentnode = headnode;

if (currentnode != NULL) currentnode = currentnode->sonraki;

while (currentnode != NULL)

{

printf("%s ",currentnode->adi);

currentnode = currentnode->sonraki;

}

printf("\n");

} /* Procedure listlist; */

{

char sec;

char *s;

headnode = malloc(sizeof(*headnode));

strcpy(headnode->adi," listenin baţý");

headnode->sonraki = NULL;

do {

clrscr();

listlist();

printf("\n\n1 - Giriş\n2 - iptal\n3 - Son\n\nSeç \n");

sec = getch();

switch (sec) {

case '1':

printf("Adı "); gets(s);

kayit(s);

break;

case '2': printf("Adı \n"); gets(s);

iptal(s);

break;

case '3': exit(0);break;

}

} while (1);

}

(Fonksiyon çağırıldığında geri dönüş adresi, Fonksiyona gönderilecek parametreler )

#include <stdio.h>

#include <stdlib.h>

struct stackyapi {

char deger[50];

struct stackyapi *sonraki;

};

typedef struct stackyapi stacknode;

typedef stacknode *stackptr;

stackptr top;

{

stackptr newnode;

newnode = malloc(sizeof(stacknode));

strcpy(newnode->deger, gelen);

newnode->sonraki = top;

top = newnode;

}

{

stackptr oldnode;

if (top != NULL) {

oldnode = top;

strcpy(giden, top->deger);

top = top->sonraki;

free(oldnode);

return 0;

}

else

return 1; /* yığın boş */

}

{

char *kelime, *cumle;

stackptr current;

top = NULL;

clrscr();

printf("Cumleyi girin : "); gets(cumle);

kelime = strtok(cumle, " ");

while (kelime) {

push (kelime);

kelime = strtok(NULL, " ");

}

kelime = (char *) malloc(20); /* kelime NULL idi, yer açalım*/

while (!pop(kelime))

printf("%s ", kelime);

printf("\n");

getch();

}

infix : operand operator operand 2 + 7

postfix : operand operand operator 2 7 +

Soldan sağa işlem yapılır. Öncelik (parantez) yok.

postfix biçimindeki ifadeyi hesaplama ?

Bilgisayarda çoklu işlem

Yazıcıyı ortak kullanım

B.2.3: Ağaç (tree) Doğrusal olmayan yapı

İkili ağaç (kök, çocuk, yaprak, derece)

Medium : Code için far pointer ( yani 1 MB code) , data 64 K ( data kullanmayan uzun programlar)

Large : Code için 1 MB, data için 1 MB